No curso 2017/18 nace o Club de Ciencia da Cachada cun proxecto sobre a Bioconstrución. Trátase dun traballo STEM no que resulta fundamental un tratamento desde a óptica do Método Científico, o que implica seguir os pasos:
- Plantexamento dun problema: vivendas e saúde. Son as vivendas convencionais boas para unha vida saudable? Son sostibles medioambientalmente falando? En que mellora a vida do ser humano cando habita espazos bioconstruídos?
- Investigación previa: debemos documentarnos sobre os principios básicos da bioconstrución, a saber: materiais, enerxía, solucións estruturais. Para isto trouxemos ó noso centro un obradoiro da Asociación Espiga e alí falamos de materiais saudables, aproveitamento pasivo da enerxía solar, redución refugallo e impacto ambiental na extracción de materiais, minimización distancias traslado materiais, etc. (Ver Presentación de Espiga). A partir do aprendido neste obradoiro, nas materias de Tecnoloxía e Física e Química realizamos estudos cualitativos dos materiais convencionais de construción, e na materia de Bioloxía, dos marcadores que sinalan unha habitabilidade óptima para o ser humano.
- Deseño dun prototipo para ensaios: a Casiña dos Maios. Traballamos nela ó longo de todo o curso 2017/18, como contamos a continuación.
- Experimentación e medición: deseñaremos sistemas de recolección de datos bioclimáticos (Temperatura, Humidade, calidade de aire, presencia de gas radón, horas de luminosidade, etc.)
- Realizaremos estatísticas, contraste de datos e estableceremos teorías, indicando posibles melloras do prototipo.
- Divulgaremos as conclusións
O proceso de traballo ó longo deste curso 2017/18 foi o seguinte:
Os departamentos de Tecnoloxía, Bioloxía-Xeoloxía e Galego organizaron para o alumnado de 2º unha saída a un bosque para coñecer especies autóctonas, de cara a tomar unha decisión sobre o xardín que faríamos no perímetro da Casiña (18 decembro, visita guiada e plantación no premiado bosque de Froxán, ver unidade completa no blog Vaidelingua do Dpto. Galego). Este obxectivo queda postergado para o curso que vén, pois a edificación da propia Casiña levou todo o curso.
Pola súa banda, o alumnado de 3º fixo unha investigación de tipo técnico: a partir dunha charla sobre bioconstrución impartida por arquitectos da Asociación Espiga, pescudou nos tipos de construción máis habituais na contorna e nos beneficios dunha alternativa máis sostible e ecolóxica como é a bioconstrución.
En colaboración co departamento de Sociais, nas aulas de Tecnoloxía estudaron as características de vivendas primitivas como os castros celtas, e visitaron e analizaron o cercano Castro de Neixón.
A continuación, visitamos unha obra que está facendo en Boiro o bioconstrutor Guido Tomasini (rehabilitación dunha antiga casa de pedra en Cespón, 26 de outubro), e elaboramos un vídeo didáctico para explicarlles os conceptos fundamentais deste tipo de edificación nas aulas de Tecnoloxía.
A vivenda que visitamos espertou enormemente o interese do alumnado, habituado como está ó uso de materiais convencionais (e tóxicos) como o cemento, pinturas plásticas, vernices, etc., e así o reflectiron nos correspondentes traballos escritos que se lles pediron nas materias de Tecnoloxía e Física-Química.
 |
 |
Este alumnado deseñou e construiu unha maqueta de vivenda actual que reunise as características estéticas e ecolóxicas das edificacións castrexas, combinadas coa funcionalidade e necesidades dunha sociedade actual, e os resultados das maquetas exhibíronse no vestíbulo do centro a final de curso.
 |
Algunhas das biovivendas deseñadas |
En combinación coas clases de Lingua Galega e de Física e Química, o alumnado de 3ºESO fixo unhas charlas orais sobre problemas das edificacións actuais e comparativa entre materiais de construción convencionais e actuais.
 Vídeo do alumno Alejandro Vázquez sobre problemas de edificación https://www.youtube.com/watch?v=xwTcAUmf2mc&feature=youtu.be |
 MATERIAIS DE CONSTRUCIÓN CONVENCIONAIS E ALTERNATIVOSVídeo do alumno Sergio Sánchezhttps://www.youtube.com/watch?v=bBiDWwY23kY&feature=youtu.be |
Feitos o estudo inicial de materiais de construción e de xardíns, estableceuse o Grupo Monitor de traballo do propio Club de Ciencia, 15 mozos e mozas que serían quen edificarían a obra real: un módulo bioclimático que nos servirá para demostrar que as condicións de habitabilidade e salubridade dun edificio construído baixo a lóxica da bioconstrución son mellores que as das vivendas convencionais.
O primeiro paso foi deseñar a vivenda en Sketch up, a partir dunha proposta de planos de Guido Tomasini. Despois, imprimimos en 3D algunha das maquetas.
A execución da obra levou todo o curso, polo que o estudo das devanditas condicións de habitabilidade postérgase para unha segunda fase, na que ademais electrificaríamos e domotizaríamos o módulo. O grupo de alumnado está intimamente comprometido co proxecto, xa que o traballo rigoroso e serio, con resultados visibles e ben acabado, estimulou enormemente a súa motivación (e orgullo).
O proceso de construción desenvolveuse seguindo as pautas dunha edificación regular, polo que o alumnado aprendeu a facer unha obra real. Desde a materia de Bioloxía e Xeoloxía estudouse a natureza do terreo e a orientación que debía darse á construción; os profesores de Matemáticas demostraron a través da obra a aplicabilidade de cálculos trigonométricos (alumnado de 4ºESO) e alxebraicos (2º e 3º ESO) no cálculo estrutural. A fase da construción foi fundamentalmente significativa para a materia de Tecnoloxía, xa que houbo oportunidade de usar ferramentas que non temos no taller (amasadoras, llanas, paletas, esaparabeis, formigoneira, etc.)
Na sesión de avaliación conxunta que fixemos o día de clausura (22 de xuño), o alumnado destacaba o valor práctico desta aprendizaxe, e algúns mesmo comentaban que agora estaban axudando na casa en diferentes arranxos. Como profesorado, salientamos o feito de que as rapazas se integraran tan nunha actividade que ordinariamente atrae a moitos máis nenos que nenas.
Para rematar este punto queremos desglosar en fases o proceso construtivo, o cal facemos a partir do diario que o propio alumnado foi elaborando ó longo da execución da obra.
| Fase | Descrición | Ferramentas e Materiais | Imaxe | |
| 1 | Cimentación |
- Marcado da área de traballo - Retirada da capa vexetal (vai usarse no tellado) - Escavación dunha zanxa perimetral - Armado do encofrado- Verquido do formigón |
- Cinta métrica- Sacho, sacha, rañeta- Táboas madeira, reglas, serrón- Formigoneira e carretilla; area, grava, cal hidráulica NHL5 reforzada con cañas | |
| 2 | Peche perimetral térmico | - Selado da cimentación con ladrillos de termoarxila | - Ladrillos de termoarxila- Masa de cal e auga, paleta |  |
| 3 | Creación de adobes | - Nun capacho, mesturar: barro (medio capacho) cuberto de auga), 3 pás de area e 3 presadas de palla - A mestura introdúcese nos moldes que nos proporcionou Guido e déixase secar |
- Capachos e pás- Amasadora- Barro (non vale calquera lama), area, palla, auga |  |
| 4 | Armado da estrutura |
- Enriba dos ladrillos de termoarxila déitanse as durmintes - Sobre estes, érguense os tabiques de madeira das esquinas, debidamente aplomados para manter a perpendicularidade - Sobre os anteriores, póusanse as durmintes que farán de base para o teito - Sobre as 2 durmintes do teito, dispóñense 7 tablóns transversais |
- Taboleiros e listóns de madeira- Serrón, escuadro, reglas e lapis- Plomada e nivel de burbulla |  |
| 5 | Aillamento do teito | - Colocación de paneis de fibra | - Martelo, clavos, escuadro, sarxentos |  |
| 6 | Levantamento de paredes con diferentes técnicas |
- Paredes con bloques de adobe previamente elaborados - Paredes con trenzado de vimbio e barro - Paredes con encofrado de palla compactada |
- Martelos, sarxentos, tenazas, alicates, mazo, nivel, listóns, serras |  |
| 7 | Revestimento das paredes |
- Aplicación de capa de barro na superficie das paredes. - Deben deixarse os ocos de porta e xanela (ver vídeo publicado no Facebook https://www.facebook.com/IESACachada/videos/2095656270462767/) |
- Llana, espátulas- Masa de barro e- Regra |  |
| 8 | Soleira |
- Recheo con cuncha de mexillón - Cobertura con cal hidráulica - Achandamento da superficie cunha regra |
- Pás, carretilla- Cuncha mexillón triturada- Regra- Nivel |  |
| 9 | Cobertura tellado |
- Colocación capa illante plástico EPDM - Cobertura coa propia terra da escavación |
- Martelo, cravos, sarxentos, carretilla, pá- Lámina plástica |  |
| 10 | Recebado das paredes |
- Aplicación de morteiro base sobre malla na cara externa das paredes (para que agarre mellor e evitar gretas) |
- Llana- Paleta- Malla de 1mm |  |
| 11 | Colocación das ventás |
- Adquisición de ventás e cristais reciclados- Colocación dos cristais e da xanela, empregando listóns como forma de suxeción- Instalación dos marcos |
- Martelo- Cravos- Listóns |  |
| 12 | Colocación da porta |
- Adquisición da porta reciclada- Colocación de bisagras e do cadeado |
- Aparafusador- Tirafondos- Bisagras |  |
Versión para impresora
