Xa van alá cinco anos dende que dende SonCine nos compartiron o traballo audiovisual que o alumnado de 3º de ESO fixo sobre as redeiras da Asociación Virxe do Mar, con sede en Porto do Son e que agrupa a redeiras do Son, Portosín, Aguiño e mesmo Ribeira. Viñan de recibir un premio do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, promovido pola Secretaría Xeral de Pesca, como recoñecemento ao seu labor de formación e difusión do seu oficio.
Redeiras from SonCine on Vimeo.
Agora, termando do fío, ganduxamos e botamos as redes para pescar palabras, as palabras das redeiras!
Os alumnos e alumnas de 2º de ESO A, a partir dese vídeo, estudaron e recompilaron o léxico. Estas son as voces coas que podedes escoitar nos peiraos de Porto do Son e Portosín. Son voces de muller, que veñen das avoas, das nais... Con vontade de futuro!
Agulla de atar: barra fina de metal ou doutro material, acabada en punta por un extremo.
Áncora: instrumento con dúas puntas, un brazo horizontal e unha cadea que se bota ao fondo do mar para inmobilizar as embarcacións grandes.
Aparello: dispositivo utilizado para capturar o peixe, formado por redes ou por palangres.
Apuntalar: poñer puntais a algo para facelo mais firme.
Armador/armadora: persoa que equipa ou posúe embarcacións para a pesca ou o comercio.
Argola: espazo que hai na rede onde van colocadas as cortizas e os chumbos.
Atar: 1.Facer un nó. 2. Reparar ou coser un aparello.
Atador/a: persoa que ata.
Arte: 1. Conxunto de redes que conforman un aparello. 2. Nome que aplica a diversos aparellos de pesca que están constituídos por redes provistas dun cope.
Banquiño: superficie na que sentan as redeiras.
Bolo: tipo de peixe.
Boliche: arte de pesca que practica o arrastre e que substituíu a secada e o xeito. Semellante á xávega coa rede máis curta.
Costura: conxunto de puntadas que unen unha peza da rede. con outra ou dúas partes da mesma peza.
Chicote: cabo de arrastre dalgunhas redes de pesca.
Chumbo, (“plomo”): peza ou conxunto de pezas deste material que se pon na tanza ou no extremo das redes de pesca para que vaia ao fondo.
Doncela: peixe mariño da familia dos lábridos, de corpo alongado, ollos pequenos en relación ao corpo, cor castaña, azul ou verde escuras no lombo, cunha banda alaranxada desde a cabeza ata a aleta caudal, que habita no litoral sobre fondos rochosos, areosos e baixío.
Ganduxar ("hilbanar"): unir con ganduxos (costuras de puntadas longas feita nunha tea antes da costura definitiva.) o que se cose despois.
Liñó: 1.Costura de fíos dobres ou moi grosos que une os panos da rede. 2. Arte de pesca consistente nun fío ou tanza, xeralmente de nailon, cunha chumbada e varios anzois empatados no extremo.
Malla: cada un dos aneis ou voltas que nunha rede, van entretecidos un a outro formando entre todos unha peza. Aberturas cadradas formadas por fíos nunha rede e os nós que a forman.
Mediomundo: arte de pesca consistente nun aro de ferro e de madeira, do que colga unha bolsa cónica e semiesférica que se estende desde unha pequena embarcación, formando un cerco redondo no que quedan atrapados os peixes. onsistente nun aro de ferro e de madeira, do que colga unha bolsa cónica e semiesférica.
Miño: aparello de pesca feito de tres panos de rede, semellante ao trasmallo, aínda que máis alto e de fío máis delgado, que se emprega para pescar peixe plano e crustáceos.
Nasa: aparello de pesca que consiste nunha especie de gaiola, normalmente de forma cilíndrica, feita de madeira, metal, xunco ou vimbio e recuberta de rede, disposta de tal maneira que permite a entrada do peixe ou do marisco pero non a súa saída.
Navalla: 1.Molusco bivalvo. 2. Coitelo cunha folla que se pode dobrar e gardar na rañura que ten o mango.
Pano: cada peza de rede que forma o aparello.
Perlón: peixe da familia dos tríglidos, de corpo alongado, espiñas no opérculo, cor principalmente vermella, e cunha mancha negra na primeira aleta dorsal.
Rastro: arte de pesca formado por un angazo de ferro que se arrastran polo fondo para levantar o marisco.
Redeira: persoa encargada de facer e amañar as redes.
Relinga: 1. Tralla gorda que vai na parte de barlovento da vela para reforzala. 2. Cada un dos cabos en que van colocadas as cortizas e a chumbada nas redes de pesca.
Saia: prenda que poñen arredor da cintura para meter os obxectos de traballo nos petos.
Tralla: cabo que vai unido ás cortizas e ás chumbadas das redes.
Vetas ("betas"): arte de pesca. Están feitas dun só pano de fío de nailon. Utilízanse empalmadas unhas con outras polas trallas.
Foi tamén un traballo de reflexión sobre as redeiras e o seu oficio. E fóronnos contando:
"Este oficio é pouco valorado e moi sacrificado debido as condicións nas que traballan. Elas dependen dos barcos e das súas necesidades. O traballo ensínase de xeración en xeración e nalgúns casos é hereditario. Ao contrario doutros empregos este non se ensina en academias ou centros de formación ou ensino.” (Mariña, Adrián e Ismael).
“O traballo das redeiras (atadoras) é un oficio relacionado co mar que consiste na fabricación ou arranxo de redes ou aparellos. Este oficio xaprovén de xeracións pasadas, como a das nosas avoas. Xeralmente eran as mulleres quen exercían o traballo, mentres que os homes ían navegar. A xornada empezáballes moi cedo pola mañá ata ao mediodía, máis ou menos. Cada unha ten o seu material de traballo e a súa tarefa que debe realizar ese día.” (Pilar Prieto e Valeria Lorenzo)
