|
Introducción .-
O Proxecto Educativo de Centro (P. E. C.) é o documento que marca a un centro de ensino na súa globalidade e esboza as liñas xerais da vida do centro en todos os seus aspectos, que logo se concretarán máis nos Proxectos Curriculares.
Á hora de elaborar o P. E. C. de calquera centro cómpre comezar analizando a situación de partida no que se atopa o mesmo. Esta análise debe ser exhaustiva xa que cantos máis datos coñezamos do noso instituto, máis claro teremos as cousas que é necesario modificar para conseguir o centro que desexa toda a comunidade escolar.
É importante que teñamos en conta un factor clave para a elaboración do P. E. C. como é a implantación da Ensinanza Secundaria Obrigatoria (E. S. O.) no centro, xa que varía radicalmente, non só o tipo de alumnado do centro sobre todo pola idade dos rapaces e rapazas, senón porque a partir do momento da súa implantación teremos no centro alumnos de escolarización obrigatoria, o que, en principio, parece que levaría unha maior desgana polo estudio por parte dalgúns alumnos ou alumnas da E.S.O. Outro cambio importante que aparece coa implantación da E. S. O. no I. E. S. de Cambre é todo o referente á avaliación que na E. S. O. é totalmente diferente á que ata o momento se realizaba para B.U.P. e C.O.U. que eran os cursos que se impartían neste centro.
A orde seguida nesta análise está baseada na xeneralidade dos apartados, partindo do máis xeral para rematar coas cousas máis concretas e que só correponden ó I. E. S. de Cambre.
Preceptos legais
De carácter xeral:
¨ Constitución Española do 27 de decembro de 1978, artigo 27. (B.O.E. 29.12.78)
¨ Lei Orgánica 1/1981, do 6 de abril, do Estatuto de Autonomía de Galicia, artigos 27.18, 27.30 e 31. (B.O.E. 28.04.91)
¨ Decreto 114/1982, do 1 de setembro, sobre asunción de transferencias en materia educativa. (D.O.G. 15.10.82)
¨ Lei 4/1983 de Normalización Lingüística, do 15 de xuño. (D.O.G. 14.07.83).
¨ Decreto 247/1995, polo que se desenvolve a Lei 3/1983, de normalización lingüística, para a súa aplicación ó ensino en lingua galega nas ensinanzas de réxime xeral impartidas nos diferentes niveis non universitarios. (D.O.G. 15.09.95).
¨ Lei Orgánica 8/1995, do 3 de xullo, reguladora do Dereito á Educación. (B.O.E. 04.07.85).
¨ Lei Orgánica 1/1990, do 3 de outubro, de Ordenación Xeral do Sistema Educativo. (B.O.E. 04.10.90).
¨ Orde do 6 de maio de 1992 pola que se establece o Calendario de Axuste dos Centros de Niveis non Universitarios ás Ratios Fixadas na Lei Orgánica de Ordenación Xeral do Sistema Educativo. (D.O.G. 21.05.92)
De órganos de Goberno:
¨ Real Decreto 2376/1985, de 18 de decembro, polo que se aproba o Regulamento de Órganos de Goberno dos Centros Públicos de E. X. B., Bacharelato e Formación Profesional. (B.O.E. 27.12.85).
¨ Decreto 92/1988, do 28 de abril, polo que se regulan os Órganos de Goberno de Centro Públicos de Ensino non Universitario. (D.O.G. 29.04.88)
¨ Decreto 324/1996, do 26 de xullo, polo que se aproba o Regulamento Orgánico dos Institutos de Educación Secundaria. (D.O.G. 09.08.96).
De dereitos e deberes:
¨ Real Decreto 732/1995, de 5 de maio, polo que se establecen os Dereitos e Deberes dos Alumnos e as Normas de Convivencia nos Centros. (B.O.E. 02.06.95).
¨ Lei 4/1988 da Función Pública de Galicia, do 26 de maio, que regula os dereitos e deberes dos funcionarios. (D.O.G. 01.06.88).
¨ Lei 4/1991, do 8 de marzo, de modificación da lei 4/1988, do 26 de maio, da Función Pública de Galicia. (D.O.G. 13.03.91).
¨ Lei 8/1992, do 24 de xullo, de modificación da lei 4/1988, do 26 de maio, da Función Pública de Galicia. (D.O.G. 06.08.92)
¨ Lei 3/1995, do 10 de abril, de modificación da lei 4/1988, do 26 de maio, da Función Pública de Galicia. (D.O.G. 20.04.95)
Do I. E. S. de Cambre:
¨ Decreto de creación do I. B. de Cambre.
¨ Orde pola que se autoriza o funcionamento do I. B. de Cambre.
Do profesorado:
¨ Real Decreto 1701/1991, do 29 de novembro, polo que se establecen especialidades do corpo de Profesores de Educación Secundaria, se adscriben a eles profesores correspondentes a dito corpo e se determinan áreas e materias que deberá impartir o profesorado respectivo. (B.O.E. 02.12.91)
¨ Real Decreto 3/1989, de 20 de marzo, polo que se aproba o regulamento de réxime disciplinario dos funcionarios da Administración da Comunidade Autónoma de Galicia. (D.O.G. 25.03.91)
¨ Lei 3/1989, do 3 de marzo, polo que se amplía a dezaseis semanas o permiso por maternidade e se establecen medidas para fomentar a igualdade de trato da muller no traballo. (B.O.E. 08.03.89).
Da admisión do alumnado:
¨ Decreto 87/1995, do 10 de marzo, polo que se regula a Admisión de Alumnos nos Centros Sostidos con Fondos Públicos de Educación Infantil, Primaria e Educación Secundaria. (D.O.G. 28.03.95).
¨ Orde do 5 de abril de 1995, pola que se regula o procedemento para a Admisión de Alumnos en Educación Infantil, Primaria e Secundaria Obrigatoria en Centros Sostidos con Fondos Públicos. (D.O.G. 10.05.95).
¨ Orde do 6 de abril de 1995, pola que se regula o procedemento de admisión de alumnos no bacharelato e ciclos formativos de formación profesional específica de segundo grao medio, en centros sostidos con medios públicos.
Do horario da Educación Secundaria Obrigatoria:
¨ Orde do 25 de abril de 1994, sobre a implantación anticipada da Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia. Apartado IV e anexo II. (D.O.G. 12.05.94).
¨ Corrección de erros da Orde do 25 de abril de 1994, sobre a implantación anticipada da Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia. (D.O.G. 13.06.94).
Da educación Secundaria Obrigatoria:
¨ Real Decreto 1007/1991, de 14 de xuño, polo que se establecen as ensinanzas mínimas correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria. (B.O.E. 26.06.91).
¨ Decreto 78/1993, do 25 de febreiro, polo que se establece o Currículo da Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia. (D.O.G. 02.04.93).
¨ Orde de 1 de febreiro de 1995, pola que se publica o Catálogo de Materias Optativas da Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia e se establece o Currículo e se regula a súa oferta. (D.O.G. 30.03.95).
¨ Orde de 1 de febreiro de 1996, pola que se amplía o catálogo de materias optativas da educación secundaria obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia e polo que se establece o currículo destas materias e se regula a súa oferta. (D.O.G. 29.05.96)
¨ Decreto 331/1996, do 26 de xullo, polo que se modifica e amplía o Decreto 78/1993, do 25 de febreiro, polo que se establece o Currículo da Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia. (D.O.G. 28.08.96).
¨ Orde de 25 de abril de 1994 sobre a Avaliación na Educación Secundaria Obrigatoria. (D.O.G. 28.03.95).
¨ Orde do 19 de xuño de 1996 pola que se regula a implantación de educación secundaria obrigatoria. (D.O.G. 11.07.96).
Do Bacharelato.
· Real Decreto 1700/1991, do 29 de novembro, polo que se establece a estructura do bacharelato. (B.O.E. 26.06.91)
Da exención de lingua galega.
¨ Decreto 79/1994, do 8 de abril, sobre a exención da materia de lingua galega no ensino básico e medio. (D.O.G. 15.04.94).
¨ Orde do 3 de xuño de 1994, pola que se desenvolve o Decreto 79/1994, do 8 de abril, sobre a exención da materia de lingua galega no ensino básico e medio. (D.O.G. 04/08/94).
Do ensino da relixión e actividades alternativas a ela.
¨ Decreto 235/1995, do 20 de xullo, polo que se regula o ensino da relixión na ensinanzas de réxime xeral. (D.O.G. 10.08.95).
¨ Orde de 4 de outubro de 1995 pola que se regulan as actividades alternativas ó ensino da relixión. (D.O.G. 08.11.95).
Do alumnado con necesidades educativas especiais:
¨ Decreto 320/1996, do 26 de xullo, de Ordenación da Educación de Alumnos e Alumnas con Necesidades Educativas Especiais. (D.O.G. 06.08.96).
De adaptacións curriculares.
¨ Orde de 6 de outubro de 1995 pola que se regulan as adaptacións do currículo nas ensinanzas de réxime xeral. (D.O.G. 07.11.95).
De normalización lingüística.
¨ Artigo 3 da Constitución de 1978 "O castelán é a lingua oficial do Estado ..." "As outras linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus estatutos..." Ademais considérase a existencia de varias linguas coma unha riqueza cultural "que será obxecto de especial respecto e protección".
¨ No artigo 148, apartado 17º, sinala que unha das competencias que poden asumir as CC. AA., entre outras, é o ensino da lingua da propia comunidade.
¨ O Estatuto de Autonomía (Lei Orgánica 1/1981, do 6 de Abril, BOE 28/4/81) no artigo 5 establece
"A lingua propia de Galicia é o galego."
"Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar."
"Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento."
¨ O antedito Estatuto sinala no seu artigo 27.20
"É competencia exclusiva da Comunidade Autónoma a promoción e o ensino da lingua galega."
Tal competencia correspóndelle desenvolvela ao Parlamento de Galicia, por ser este o órgano de poder lexislativo, competencia que quedou plasmada na Lei de Normalización Lingüística (Lei 3/1983 do 15 de Xuño, DOG 14/7/83).
A devandita Lei dedica o título III ao uso do galego no ensino e establece os principios básicos nos que debe fundamentarse a normalización da lingua galega no ensino, dedúcese da lectura destes principios a necesidade de afondar no proceso de normalización como único medio para garantir os obxectivos que a Lei marca.
¨ Artigo 12.1 "O galego, como lingua propia de Galicia, é tamén a lingua oficial no ensino en tódolos niveis educativos" OFICIALIDADE (COOFICIALIDADE).
¨ Artigo 13.1 "Os nenos teñen dereito a recibir o ensino na súa lingua materna".
¨ Artigo 13.2 "As autoridades educativas da Comunidade Autónoma arbitrarán as medidas encamiñadas a promover o uso progresivo do galego no ensino". O GALEGO COMO LINGUA VEHICULAR NO ENSINO.
¨ Artigo 14.1 "A lingua galega é materia de estudio en tódolos niveis educativos non universitarios"
¨ Artigo 14.3 "As autoridades educativas da Comunidade Autónoma garantirán que ao remate dos ciclos en que o ensino do galego é obrigatorio, os alumnos coñezan este, nos seus niveis oral e escrito, en igualdade co castelán" COMPETENCIA LINGÜÍSTICA NAS DÚAS LINGUAS OFICIAIS AO REMATE DO ENSINO OBRIGATORIO.
Desde a aprobación da Lei de Normalización lingüística no ano 1983 ata hoxe os diferentes gobernos da Comunidade deron unha serie de pasos tendentes a desenvolver as liñas establecidas na Lei cuns fins últimos orientados - no que ao ensino se refire - a conseguir no alumnado unha competencia lingüística equiparable nas dúas linguas.
Entre estas medidas podemos salientar:
¨ Decreto 135/83 do 8 de Setembro (DOG 17/9/83) que regula a aplicación da Lei de Normalización Lingüística no ensino.
¨ Orde de 1 de Marzo do 1988 (DOG 16/3/88) na que se marca a utilización do galego como lingua vehicular nalgunhas áreas do curriculo.
¨ Decreto 253/1990 do 18 de Abril (DOG 2/5/90 e corrección de erros DOG do 15/6/90) sobre a exención da materia de Lingua Galega no Ensino Básico e medio.
¨ Orde do 18 de Xuño de 1990 pola que se desenvolve o Decreto 253/1990 sobre aplicación ao ensino da Lei de Normalización Lingüística (DOG 16/7/90).
¨ Orde do 24 de Xullo de 1991 (DOG 28/8/91) pola que se regulamenta a organización das actividades docentes nos Centros de Bacharelato, FP e Institutos de Ensino Secundario e profesional. Regúlase a constitución dos Equipos de Normalización Lingüística nos Centros.
¨ Decreto 247/1995, do 14 de Setembro, (DOG 15/9/95) polo que se desenvolve a Lei 3/1983 de Normalización Lingüística, para a súa aplicación ao ensino en lingua galega nas ensinanzas de réxime xeral impartidas nos diferentes niveis non universitarios. Establécense nos artigos 5º e 6º as materias que se impartirán en galego na ESO e no 1º e 2º curso de Bacharelato. Disponse no artigo 9º que "Nas áreas ou materias - distintas as sinaladas nos artigos 5º e 6º - empregarase a lingua que se teña establecida no proxecto educativo de centro aprobado polo Claustro e o Consello Escolar ..."
Decreto 66/1997, do 21 de marzo, (DOG 3/4/97) polo que se modifica parcialmete o Decreto 247/1995, do 14 de setembro, polo que se desenvolve a Lei 3/1983, de normalización lingüística, para a súa aplicación ó ensino de lingua galega nas ensinanzas de réxime xeral impartidas nos diferentes niveis non universitarios. Modifícanse os apartados 1º, 2º e 3º do artigo 1º do Decreto 247/1995. Modíficase asimesmo o artigo 10º do devandito Decreto 247/1995
O espacio
1.3.1.- Xeneralidades.
A área de influencia do noso Centro sitúase no sector oriental dunha comarca coruñesa de fonda significación histórica e xeográfica: as Mariñas dos Freires. O seu nome ten a súa orixe no mundo feudal, cando a ampla zona das Mariñas coruñesas se articulaban en dous espacios definidos pola titularidade das terras que as compoñían. Así, o sector costeiro situado en torno a influencia da cidade de Betanzos e dominado pola nobreza laica vinculada aos Andrade, chamouse Dos Condes, e a zona do interior, rexentada polos monxes benedictinos de Cambre, chamouse, pola mesma razón, Dos Freires. Nunca mellor dito, xa que neste espacio xurisdiccional se xuntaba o poder de cinco cenobios da orde de San Bieito, os de Brives, Pravio, Vilacoba, Cambre e Abellá. Por se esto non fose suficiente, temos que contar tamén coa forte influencia que tiveron sobre a comarca os Cabaleiros Templarios da pobra do Burgo, monxes ao fín, ó menos ata a súa fulminante disolución en 1312. Polo tanto, o nome vén como anel ao dedo e aparece suficientemente xustificado. Os límites históricos da comarca deben situarse nunha liña de contorno impreciso que transcorre ao través dos actuais municipios de Oleiros, Carral, A Coruña, Culleredo e Cambre, sendo precisamente este último o seu núcleo e eixo central de referencia. Como o municipio de Cambre é tamén a nosa principal área de actuación, agás outras como o de Carral ou a zona do Temple en Culleredo, que en realidade hoxe en día depende de outro centro de secundaria, constituirá o noso principal obxecto de estudio.
1.3.2.- O medio físico.
A.- O relevo.
A forte personalidade da comarca xustifica que podamos falar dun espacio físico cos seus factores xeográficos: clima, vexetación, poboación, hábitat e actividades productivas, ben definidos. A rede hidrográfica do río Mero que atravesa o val dende o embalse de Cecebre ata a ría do Burgo outorga unidade á paisaxe. Esta caracterízase polo seu aspecto movido e quebrado de suavidade de formas orográficas, onde as numerosas colinas, que non superan en moito os 150 metros, separan pequenos vales surcados polos afluentes do Mero: os ríos Barcés, Valiñas e Gándara. Só o impresionante horst granítico que forma o Monte Xalo, xa no municipio de Culleredo, quebra o ton monocorde desta típica paisaxe de bocaxe atlántica de orixe Herziniano.
Caudal anual do río Mero
|
Extensión da conca: 346 Km2
|
|
|
Mes
|
Caudais mensuais (en m3/seg.)
|
|
Oct.
|
1,38
|
|
Nov.
|
2,21
|
|
Dec.
|
3,35
|
|
Xan.
|
11,71
|
|
Feb.
|
20,95
|
|
Mar.
|
9,04
|
|
Abr.
|
4,13
|
|
Mai.
|
5,22
|
|
Xuñ.
|
3,17
|
|
Xull.
|
2,09
|
|
Ago.
|
1.00
|
|
Sept.
|
0,86
|
B.- O clima.
Este aspecto da xeografía da zona ten unha importancia capital na conformación das codicións bióticas da paisaxe agraria e no desenvolvemento do hábitat poboacional. E, neste senso, estamos a falar dunha comarca privilexiada pola bondade das súas variables climáticas. Como todo o Noroeste peninsular, está basicamente afectada pola circulación xeral atmosférica nas latitudes medias, determinada polas evolucións do anticiclón dos Azores e a Frente Polar. Este feito, xunto coa proximidade ao mar, sinalan un clásico clima Oceánico, caracterizado pola súa escasa amplitude térmica e abundosas precipitacións que, como en toda Galicia, diminúen moito no verán, definindo unha tendencia ou degradación mediterránea. A especial configuración orográfica da comarca, presidida pola orientación do bloque do Xalo, que atenúa a influencia mariña, e a existencia do embalse de Cecebre, que provoca persistentes néboas, impón variables locais que sinalan un microclima específico, onde destacan algúns datos: as temperaturas máximas medias no verán chegan en Cambre aos 30º, mentres na costa non superan os 22º. Sen embargo, as medias invernais son máis frescas na nosa comarca que na fachada mariña. As precipitacións sobrepasan os 1000 mm anuais, fronte aos só 900 mm constatados na cidade da Coruña. Estas choivas concéntranse nun 70% nas estacións do outono e inverno. No verán nunca sobrepasan o 12% do total anual, o que implica unha certa sequía estival asociada á zona, que xustifica esa tendencia mediterránea da que temos falado máis enriba. Os ventos dominantes durante todo o ano son os de compoñente NE e NW.
C.- A vexetación.
Como na maior parte de Galicia, o réxime climático de Cambre favoreceu o dominio natural de especies caducifolias de tipo atlántico como o carballo ou o castiñeiro, que , hoxe en día, teñen reducido a súa extensión ante especies máis rendibles introducidas polo home como o piñeiro e o eucalipto. O carballo (Quercus robur) formaba aquí extensas fragas, non fai falla recordar a ben coñecida de Cecebre (o bosque animado de Wenceslao Fernández Florez) que hoxe van desaparecendo, reducíndose a pequenas formacións asociadas ao castiñeiro (Castanea sativa) e ao piñeiro galego (Pinus pinaster). Outras especies como o salgueiro, loureiro, bidueiro, ameneiro e freixo, soen aparecer nas ribeiras do Mero e os seus afluentes, cada vez máis relegados. Os bosques de orixe antropóxena ocupan a maior parte da superficie forestal da comarca . Están formados polo disclimax do Pinus Pinaster é o Eucaliptus Globulus que forman os chamados bosques de repoboación que substitúen ao natural polo seu rápido crecemento e alta rendibilidade económica. Pero supoñen unha alteración do equilibrio natural, xa que contribúen ao empobrecemento dos solos co aporte de restos vexetais pobres en nitróxeno, acentuando os procesos de lavado e acidificación do mesmo.
Resulta salientable a práctica desaparición da marisma do Temple, da que hoxe apenas queda algún indicio, que nos recorda a devastadora acción do home sobre o entorno.
D.- Os solos.
Da interacción do releve, do clima e da vexetación, derívanse uns tipos de solos que teñen directa incidencia na adaptación dos cultivos que conforman a paisaxe agraria.
Como na maior parte do terreo galego, os solos son de carácter ácido, con un PH entre 5 e 6, debido ao sustrato granítico e esquistoso. Esta circunstancia fai que os nosos terreos sexan pobres en fósforo e teñan necesidade de cal. De non ser correxidos estes parámetros, a fertilidade non é a mellor e, en consecuencia, os rendementos tenden a ser baixos.
E.- Os cultivos.
Tódolos elementos ambientais ata agora sinalados, inciden de xeito directo nas condicións de cultivo dos solos. A isohipsa dos 200 mts. delimita unha gran parte das terras de cultivo sistemático das de cultivo ocasional ou improductivas pola súa elevada altura e forte pendente. As terras chamadas "de primeira" requiren, para ser consideradas como tales, ter unha pendente inferior ao 10%, unha profundidade de solo superior aos 100 cm. e un déficit de precipitacións que non supere os 30 días. En Cambre e Culleredo só poden ser consideradas de primeira algo menos do 30% das terrras do seu territorio, que permiten o cultivo intensivo e a mecanización das labouras. De feito, en Cambre dominan as terras con pendentes situadas entre o 10 e o 30% (34% da superficie comarcal). Soen adicarse a pastos e a explotación forestal, xa que ao ser solos de profundidade mediocre e escasa retención de auga, resultan pouco adecuados cara ás funcións agrícolas. Merecen salientarse os terreos "abancalados", é dicir, aqueles que forman terrazas para evitar a pendente natural do terreo. Nos concellos de Cambre e Carral son moi habituais xa que aproveitan os extensos corredores da liña de fractura do Xalo. A pendente resultante nestes terreos sitúase entre o 10 e o 20%.
1.3.3.- O Medio Humano.
A cuantificación dos efectivos humanos da nosa comarca. así como a súa evolución no tempo, resulta do máximo interese para nós e os nosos fins. A análise da situación demográfica na que nos atopamos e a que debemos prever no futuro, influirá decisivamente na organización académica que queiramos ter no noso Centro.
A primeira realidade que observamos na evolución demográfica de Cambre é que existen dous mundos claramente diferenciados. Así, existe unha área interior en franca regresión poboacional (parroquias de Sta. María de Vigo, Andeiro, Celas e Meixigo), frente a unha zona máis cercana e mellor comunicada coa metrópole coruñesa (Anceis, Brexo, Brives, Sta. María de Cambre, Cecebre, Pravio, Sigrás e O Temple) que se atopan en franco e rápido crecemento nos últimos anos, seguindo a corrente migratoria da cidade cara ás áreas rururbáns, tan característica da década dos noventa. Este fenómeno é especialmente certo no que respecta a áreas como O Temple, A Barcala, Cecebre ou a propia cabeceira de comarca, que veñen acollendo dende hai tempo o establecemento de urbanizacións que atraen a veciños da cidade da Coruña cara estas zonas periféricas, na busca de mellores condicións de vivenda e vida. A saturación e encarecemento do espacio constructivo na cidade, xunto á modernización e acondicionamento das vías de comunicación favoreceu este fenómeno de suburbanización na que se establecen constantemente novas residencias e vivendas secundarias destinadas ao lecer. Ante esta situación, as nosas previsións apuntan con claridade cara un crecemento do alumnado dependente do Centro, fenómeno inverso ao que ocorre nalgunhas zonas da cidade de A Coruña. Como exemplo da situación existente, comparemos algúns datos da tendecia demográfica dunha parroquia que perde poboación como Celas, xunto a outra en rápido crecemento como Sigrás:
O que primeiro chama a atención é sen dúbida o rápido crecemento que presenta o concello dende os anos oitenta, producto das circunstancias que xa fixemos notar máis arriba. En consecuencia, o Centro debe esperar nos próximos anos unha afluencia continuada e en aumento de alumnado. A mesma tendencia pódese observar en Concellos limítrofes como Culleredo ou, en menor medida, Carral. É importante salientar que o proceso inmigratorio detectado se concentra especialmente nos grupos de idade comprendidos entre os 20 e os 35 anos, colectivos de poboación en idade reproductora e laboral. Esta situación explica a relativamente alta taxa de natalidade que presenta o Concello de Cambre, que obviamente, convive co proceso xeral de envellecemento da poboación que sofre toda a comunidade autónoma galega, tal vez aquí menos acusado que en outros lugares. Por outra parte, o proceso de feminización táxase nun 1,05 en favor das mulleres. Vexamos a continuación o conxunto da poboación reflectido nun gráfico piramidal de idades con datos do ano 1991:
Para rematar esta visión xeral da demografía do noso entorno, parece conveniente dar un repaso as variables de poboación que aportan as correcións ao último censo, feitas polo concello no ano 1996, onde pode observarse con moita claridade a predominancia habitacional e demográfica das zonas que miran á cidade da Coruña, fronte ás parroquias deprimidas do interior (distrito 2-2), dato que suliña todo o ata agora dito sobre a evolución da poboación de Cambre. É especialmente notable o crecemento e a oferta de vivenda dos distritos da Barcala, O Graxal e O Temple, que actúan dende hai anos como núcleos-dormitorio para moita poboación que traballa na cidade.
|
Distrito-
Sección
|
Vivendas Habitadas
|
Vivendas Vacias
|
Colectivos
|
Locais
|
Homes
|
Mulleres
|
TOTAL
|
|
1-1 Cambre)
|
284
|
136
|
C
|
42
|
410
|
412
|
822
|
|
1-2 (Sigrás)
|
411
|
190
|
2
|
95
|
666
|
675
|
1.341
|
|
1-3 (Temple)
|
665
|
374
|
|
180
|
989
|
1.051
|
2.040
|
|
1-4 (Graxal)
|
800
|
428
|
|
269
|
1.191
|
1.286
|
2.477
|
|
1-5 (Cela e Cambre)
|
570
|
392
|
|
143
|
869
|
926
|
1.795
|
|
1-6 (A Barcala)
|
448
|
565
|
|
98
|
648
|
637
|
1.285
|
|
2-1 (Anceis)
|
365
|
277
|
|
47
|
575
|
617
|
1.192
|
|
2-2*
|
269
|
461
|
|
52
|
1.100
|
1.096
|
2.196
|
|
2-3 (Cecebre e Pravio)
|
565
|
336
|
|
72
|
891
|
933
|
1.824
|
|
TOTAIS
|
4.737
|
3.159
|
2
|
998
|
7.339
|
7.633
|
14.972
|
Parroquias de Andeiro, Brexo, Bribes, Meixigo e Sta. Mª de Vigo.
1.3.4.- O Medio socioeconómico.
Trataremos de mostrar neste epígrafe como se articula a sociedade onde se inscribe o Centro, cales son as súas actividades e cara onde discorre o seu futuro. Un primeiro dato que nos interesa é a tasa de escolaridade da poboación xa que está en relación directa coa evolución do mundo do traballo e da poboación activa. A franxa de 4 a 17 anos (educación primaria e secundaria) aporta cifras esperables e similares á media nacional. Sen embargo, os datos para as idades de 18 a 25 anos (ensinanza superior) mostran una baixa escolaridade, só o 2% da poboación accede a este tipo de estudios especializados. Pensamos que esta porcentaxe debería mellorarse no futuro para que os cadros especializados que a zona necesita xurdan do seu propio seo.
Os datos relativos á poboación activa (aquela en idade e capacidade de traballar) do Concello son, en apariencia, esperanzadores, porque ofrecen unha taxa de paro inferior á media nacional. Pero temos que analizalos con moita precaución, xa que é sabido que nas zonas rururbanas galegas moita xente parada non aparece recollida nesa situación polas estatísticas. Os datos principais (referidos ao ano 1991), son os seguintes:
|
Poboación:
|
Activa
|
Ocupada
|
Parada
|
Inactiva
|
|
Cambre
|
3.286
|
2.898
|
388 1.266
|
|
Nivel de ocupación %
|
Activa
|
Ocupada
|
Parada
|
|
Cambre
|
71,39 62,96
|
8,43
|
|
Galicia
|
46,70 39,98
|
14,38
|
A poboación ocupada, arriba sinalada, distribúese nos diferentes sectores productivos do xeito que veremos enseguida. Antes, diremos que Cambre ata os anos 70 caracterizouse pola súa actividade agrícola. Dende entón, e debido a expansión do fenómeno metropolitano, a estructura económica alterouse profundamente, dando cabida a un intenso crecemento do sector servicios , acompañado por outro máis moderado das actividades industriais.
Así, hoxe en día, o sector máis importante da vida económica é o terciario (48,61%), seguido do secundario (43,42 %), e reducindo só ao 8,97% o sector primario, hexemónico na zona hai vinte anos. Temos que ter en conta, ademais, que gran parte da nova poboación que absorbe Cambre, desempeña as súas tarefas ocupacionais na bisbarra coruñesa A representación gráfica
destes datos aclara moito a visión da realidade económica do Concello:
Temos que recordar aquí que o peso industrial de áreas como a do Temple, é incomparablemente maior que o das parroquias rurais do interior, onde, na práctica, estas cifras globais invértense.
O sector primario de Cambre céntrase nunha agricultura de acusado minifundismo. Das 1301 explotacións agrarias que posuía o Concello en 1982, 1241 (o 84%) eran menores de 5 Has, e soamente 12 (o 4%) superaban as 10 Has. Eso quere dicir que basicamente a actividade agrícola en Cambre é de subsistencia e subsisdiaria a tempo parcial sen capitalización. Considérase a terra e o cultivo como un complemento económico de outras actividades principais. Frente a este modelo, comenzan timidamente a aparecer formas modernas de producción hortofrutícola e de flor. Con esta modalidade máis desenvolvida integrouse a gandaría intensiva leiteira e cárnica, que sustituíu moi rapidamente as formas arcaicas de imbricar o gando no agro, xa imposibles de manter. O réxime de tenza de terra dominante é a propiedade plena, con un 75% do total, frente a outras testemuñas como o arrendamento ou a aparcería.
Pese ao que poida pensarse, o Concello ten certa tradición manufactureira, así, en 1804 o ilustre polígrafo ferrolán Lucas Labrada na súa magna obra: Historia y descripción del Reino de Galicia, cita a existencia dende 1798 dunha fábrica de téxtiles en Sigrás:
"Hallándose allí en el lugar de Sigrás una fábrica de pintados de algodón y lino, que establecieron habrá ocho años D. Enrique Bret y D. Luis de Vitry, la cual ha sido formada por el consulado, y sigue con bastante aceptación y despacho de sus manufacturas."[1]
De todas as maneiras, este feito non pasa de ser episódico, e non parece que tivera continuidade. O desenvolvemento do sector industrial en Cambre é, hoxe en dia, aínda discreto, pero ten visos de crecer fortemente coa recente creación do polígono industrial do Espíritu Santo. A escasez de solo industrial na Coruña provocou o establecemento destes polos de desenvolvemento nos arredores da metrópoli. E esta corrente exóxena afecta directamente o noso Concello. A nova industria que nos vén, apunta a característica xeral de toda a zona coruñesa, onde predomina o comercio maiorista e os depósitos de grandes fábricas, máis que a pura producción. Así, por exemplo, o polígono do Temple é case exclusivamente comercial. Esta circunstancia fai que o número de traballadores por m2 sexa moito menor que nas industrias "puras", por outra parte, cada vez máis raras en Galicia.
O sector servicios é o que mellores espectativas ten, e o que goza de mellor saúde no Concello. As actividades máis desenvolvidas son o comercio e a hostelería que empregan a case o 50% da poboación do sector. Séguenlle en importancia o transporte, a educación e a saúde. Un dos servicios máis importantes é o do automóbil. En 1995 os establecementos adicados á reparación e/ou venda dos mesmos superaban a cincuentena, o que dá idea da potencia e implantación do sector. A alimentación é tamén unha actividade fortemente representada (unha ducia de supermercados e outros tantos ultramarinos en 1995). As institucións financeiras están representadas por catro sucursais bancarias e dúas oficinas de Caixa Galicia, cuxos servicios son claramente mellorables (a oficina de Cambre non dispón de caixeiro automático e presenta unha clara falta do persoal suficiente para a atención ao seu sempre numeroso público). Os establecementos lúdicos ( cines, pubs, discotecas) non son moi numerosos no Concello, o único cine, pertencente á familia Eiroa, pechou hai tempo e a única discoteca censada é "El Bosque" en Cecebre. Por contra, o Concello de Cambre a través da súa concellalía de Cultura fai unha oferta cultural ampla e de calidade: festas patronais, actividades de tempo libre, conferencias, exposicións e concertos teñen constante protagonismo na vida cotiá de Cambre. Destaca pola súa trascendencia, a celebración do concurso de pintura que leva o nome do Concello, de ampla repercusión nacional, que xa se encontra na súa 13ª edición.
1.3.5.- O medio institucional.
O medio institucional que enmarca a vida pública de Cambre, articúlase en torno ao Concello que dispensa e dirixe os servicios municipais da zona. Outros servicios das administracións locais e delegadas son os seguintes:
F Xulgado de Paz.
F Policia Local.
F Protección Civil.
F Servicio Municipal de Augas.
F Centros de Saúde de Cambre e doTemple.
F Bibliotecas Municipales de Cambre e da Barcala.
F Cámara de Extensión Agraria.
F Colexios Públicos de Cambre, Brexo-Lema, Sigrás, O Temple e A Barcala.
F Instituto de Educación Secundaria de Cambre.
F Oficinas Parroquiais de Cambre, Pravio e Sigrás.
1.3.6.- O Medio Histórico, Artístico e Cultural.
Como xa temos dito na introducción, Cambre é unha zona de intensa e rica tradición histórica. Os primeiros vestixios da ocupación do territorio datan do Bronce Final, en torno a mil anos antes de X. C. Así, son de destacar os vestixios de castros en Cambre, Sigrás e Pravio, hoxe en día case inexistentes pola secular falta de xestión do patrimonio artístico e cultural. Esta orixe indoeuropea dos primeiros asentamentos na mariña dos freires refléctese no mesmo topónimo "Cambre", emparentado coa voz céltica "Cambria", do que vén, por poñer un exemplo egrexio, Cambrigde en Inglaterra.
A partir da fundación dun mosteiro no século X, Cambre converteuse no centro da Mariña dos Freires, un amplo territorio controlado de forma feudal polo clero regular. Con posterioridade, os Templarios erixiron a igrexa de Sta. Mª do Temple (s. XIII), centro da súa actividade relixiosa, militar e administrativa ao carón da ría do Burgo. Polo mesmo tempo adquiríu auxe o camiño inglés a Santiago de Compostela, que transitaba por estes territorios.
Durante os séculos XIX e XX o municipio converteuse nun típico lugar de recreo coruñés, atraínte pola bondade do seu clima e polo denso das súas fragas, ambas cualidades perfectamente retratadas no Bosque animado de Wenceslao Fernández Flórez. E así, en 1921 concedéuselle a Cambre o título de Vila, en recoñecemento ao bon trato dispensado aos veraneantes coruñeses durante décadas.
O monumento máis representativo da vila é sen dúbida a igrexa de Sta. Mª de Cambre, pertencente ao antigo mosteiro do mesmo nome, obra mestra do románico galego, con formas moi canónicas e cheas de harmonía. É de destacar o seu testeiro poliabsidiado, típico das igrexas monacais, e as bandas e arquetes lombardos, de influencia francesa, que decoran os paramentos. No seu interior consérvase unha pía baptismal do século XIII, traída de Terra Santa polos cabaleiros templarios.
Outros monumentos salientables son a ponte románica da ría do Burgo, recentemente restaurada con criterio un tanto dubidoso, as igrexas de Sta. Mª do Temple, do século XIII, e a de Sigrás, con restos do século XII e reformada completamente no século XVIII. O Concello posúe no seu seo gran cantidade de pazos, como o de Anceis, e espectaculares quintas das chamadas de "indianos", feitas, teoricamente, coas fortunas formadas polos oriundos de Cambre nas américas.
Xa fixemos, máis arriba, referencia ás múltiples ofertas culturais que propoñen o Concello de Cambre e as diferentes asociacións culturais da zona.
Só nos resta aquí facer referencia ás posibilidades de lecer e deportivas que ten o espazo natural do encoro de Cecebre, e recordar a celebración dunha interesante feira rural na praza do Concello os primeiros e terceiros domingos de cada mes. |
