PANCHO MARTÍNEZ RECOLLE DO SEGUINTE XEITO A LENDA DO CASTELO DA LÚA

NO PRIMEIRO LIBRO DAS FESTAS DE SAN ANTÓN DE PAZO, NO ANO 1997

(Leandro Carré Alvarellos-Lendas tradicionais galegas,1983).

“Nunha daquelas loitas que adoitaban orixinar disensións entre os veciños feudos, foi feita prisioneira unha nova doncela, de máis brillante sorriso que o resplandor dos luceiros e con máis feitizos que as ondinas noivas do mar que rizan con suspiros de amor as augas ribeirás, as cales responden, á súa vez, con murmurios que se desmaian na praia.
A fermosa doncela era filla do señor feudal humillado coa derrota; en moi vantaxosa situación, o templario esperaba, nos seus proxectos ambiciosos, maior proveito para os seus dominios.
Na mesma sección do castelo ía mellorando de graves feridas un aposto cabaleiro que, na derrota, puxera con valoroso esforzo o seu peito, primeiro en defensa da honra e a fama do seu señor vencido, e logo con desespero de namorado, por defender a liberdade da fidalga doncela.
Correspondía esta na prisión ao valente doncel velando os seus abatementos e delirios, coidando con desvelo as súas feridas e envolvendo as súas pregarias en suspiros que arrancaban do corazón para envorcarse a través dos seus ollos, pregando ao ceo que pechase as bocas de sangue polas cales a morte pretendía sorber aquela vida.

A resistencia e fortaleza do mancebo, xunto cos mil coidados de tan grata enfermeira, devolveron por fin a cor da vida e os seus alentos de esperanza ao ferido, mentres que o enxeño acuciaba os sonos dos dous namorados con ansias de liberdade.
A condición dos prisioneiros conquistara a vontade dun dos mesnadeiros do templario. Nunha desas noites en que a lúa e as nubes parecían asociarse con empeño de trazar contrastes de luz e sombras no ambiente e sementar caprichosos matices e reflexos na ría rianxeira, guiados polo mesnadeiro cómplice, saíron os namorados á praia por uns segredos pasadizos do castelo. Un pequeno bote esperábaos e nel embarcáronse apresuradamente. Empuñou o mancebo os remos e, con esforzos que multiplicaban a súa incerteza e a responsabilidade polo tesouro que o amor confiaba ao seu coidado, buscou rumbo cara á liberdade.

Abríanse as augas suavemente, rozando con espumantes caricias aquela nave de amor.

A lúa fiaba as horas, poñendo festóns de prata en cada retallo nocturnal, forxando inverosímiles fantasías. Pero nun instante esfumáronse as ondas e a lúa recortou, entre brillantes reverbeiros, a escura silueta do bote que se afastaba da praia.

Cal áspero ronquido dun mal fado, rompeu o silencio da noite o sinal do sentinela que alertaba aos defensores do castelo. Un tropel de guerreiros coroou as ameas. Berros, ordes, ameazas e logo o seco rumor das béstas: un laio afogado, como estertor de agonía, marcou o inxusto castigo ao xesto dunha alma compasiva.

Seguidamente, desborde de guerreiros pola praia e arcos dunha e outra vez tensan os seus nervios para lanzar o seu augurio de morte aos fuxitivos.

Presente o perigo o novo cabaleiro e procura amparar co seu propio corpo á doncela. Pero tamén o xefe templario, que ve burlado o seu orgullo e as súas pretensións ambiciosas, dispón e ordena con fereza os seus besteiros.

E a fortuna, tan insensible e traidora como as paixóns, guiou tres dardos mortais ao peito do valente doncel. Foise arqueando lentamente o seu corpo ferido, e ao tempo que unha onda mexía suavemente a fráxil embarcación, un crespón de sombra velou a lúa, mentres un manto de escuma cubriu o líquido sepulcro do mozo. Simultaneamente un berro desgarrador, que a noite prolongaba, berro de namorada dor e de maldición á vez, e a doncela se lanzou ao mar en desesperado intento.

Ao seguinte día pousaron as ondas a beiras da praia os corpos dos namorados, abrazados, quizais con ese primeiro abrazo no que os namorados silencian as súas palabras para que falen ou mellor compréndanse os corazóns, ou quizais, no adeus supremo e sen esperanzas.
Deulles sepultura o xefe templario ao pé dunha das torres interiores do castelo. "
..... Dende entón, todas as noites de lúa, un feixe dos seus raios pousábase e velaba coa súa luz a sepultura dos namorados e que, ao anunciarse a alba, arrubiar con sinistro fulgor os brasores que adornaban aquel castelo do Tempre" . E a lenda segue dicindo " que a maldición da namorada foi a causante da destrucción do Castelo" 

O ensaista galego Leandro Carré Alvarellos –na súa obra Las leyendas tradicionales gallegas, Espasa-Calpe, Madrid, 1983– anota: “Esta leyenda me fue enviada por Cándido Alfonso González, mi buen amigo, el año 1951”.

Pancho Martínez no Castelo da Lúa

Ó redor do Castelo da Lúa e da lenda recollida anteriormente existen algunhas variacións: :

• Os máis vellos do lugar contábanlle aos nosos avós cando eran nenos/as que tiveran coidado de bañarse no Castelo xa que podían ser tragados polas augas dun túnel que cruzaba ata a outra banda.

• Unha lenda popular di que hai un pasadizo cheo de ouro que cruza por debaixo da auga

  dende o Castelo da Torre ata un fortín que había na Punta de Iñobre

• Os máis anciáns recordan falar dun túnel que iría do monte Castro Barbudo ata o Castelo por debaixo do río Té e tamén doutro que iría do Castelo a Neixón

• Outra lenda fala dun grupo de sereas que se acercan á desembocadura do río para levar aos rapaces máis pequenos para a súa cidade segreda debaixo das augas.

LENDA E VARIACIÓNS APORTADAS POLAS FAMILIAS DOS NENOS E NENAS DA ESCOLA DE PAZO

NO CURSO 20011/12