Ficha técnica
Institución:
- Consellería de Sanidade
- Dirección Xeral de Saúde Pública.
- Servizo de Estilos de Vida Saudable e Educación para a Saúde
Ámbito: hábitos saudables / consumo responsable / patrimonio alimentario
Definición: o proxecto “Nutriescolas” forma parte da estratexia educativa do Plan de acción para a prevención do sobrepeso e a obesidade (Plan Obesidade Zero en Galicia) da Dirección Xeral de Saúde Pública, e canalízase na escola a través do Plan Proxecta+ de innovación educativa.
As modalidades de "Nutriescolas" buscan traballar todas as dimensións do feito alimentario dun xeito integral e transversal na comunidade de referencia do alumnado. Responde á necesidade de que o alumnado adquira e consolide hábitos alimentarios adecuados e desenvolva as competencias necesarias para facer eleccións saudables no futuro. Para acadar estes obxectivos, se lles convida a coñecer a contorna alimentaria a través de experiencias sensoriais, a valorar o noso patrimonio alimentario tradicional, a reflexionar sobre a influencia do medio (publicidade, dispoñibilidade de alimentos, industria alimentaria) e as súas consecuencias sobre o estado de saúde, entre outras, co fin de desenvolver un comportamento crítico como consumidores responsables fronte á oferta alimentaria actual.
Vinculación cos ODS da Axenda 2030:
- ODS 3. Saúde e benestar
- ODS 12. Produción e consumo responsable
Temporización: curso completo
Modalidades:
A) Nutriescolas 0: A modalidade Nutriescolas 0 ten por obxectivo a adquisición de hábitos alimentarios saudables no alumnado de educación infantil. Nutriescolas 0
Todos os centros participantes que desenvolvan accións con alumnado de educación infantil deben elixir necesariamente esta modalidade.
B) Nutriescolas 1: A modalidade Nutriescolas 1 ten por obxectivo a adquisición de hábitos alimentarios saudables no alumnado de educación primaria. Nutriescolas 1
Todos os centros participantes que desenvolvan accións con alumnado de educación primaria deben elixir necesariamente esta modalidade.
C) Nutriescolas 2: Esta modalidade ten por obxectivo adquirir as habilidades necesarias para realizar eleccións alimentarias saudables como consumidores responsables. Nutriescolas 2
Todos os centros participantes que desenvolvan accións con alumnado de ESO e 1º de bacharelato deben elixir necesariamente esta modalidade.
D) Cociñando con saúde: Esta modalidade ten por obxectivo conseguir que o alumnado aprenda, valore, practique e comparta a arte do cociñado desde o punto de vista da saúde e, ademais, que adquira os coñecementos e habilidades necesarios no campo da nutrición para poder aplicalos correctamente na aprendizaxe práctica. Cociñando con saúde
Todos os centros participantes que desenvolvan accións con alumnado de FP básica, de grao medio e superior, familia de cociña e restauración deben elixir necesariamente esta modalidade.
Recursos opcionais:
- Froita na escola: Este recurso ten por obxecto o fomento do consumo de froitas frescas e castañas coa finalidade de configurar hábitos alimentarios saudables no alumnado de centros escolares.
- Lácteos na escola: Este recurso ten por obxecto o fomento do consumo de leite no alumnado de centros escolares.
Nota: No caso de que os centros educativos soliciten estes recursos, deberán facelo tamén segundo a convocatoria anual do FOGGA (Consellería de Medio Rural). Poden consultar toda a información ná páxina web do FOGGA, na sección "Axudas escolares" na seguinte ligazón: https://fogga.xunta.gal/gl/intervencion_de_mercados. Para máis información poden poñerse en contacto co FOGGA nos teléfonos 981 540 079 e 981 540 071.
- Máis alá do prato: Este recurso permite analizar o sistema alimentario dende as aulas, estudando todas as fases (produción, comercialización, consumo, etc.) e a pegada ecolóxica que levan consigo cada unha delas, valorando o comercio e produción local e implantando dietas saudables e sostibles. Para máis información: Departamento: Sociedade Cooperativa Somosterra. Teléfono: 667 736 645. Correo electrónico: raquel@somosterra.gal.
NOTA INFORMATIVA: no caso de seleccionar algún dos recursos opcionais, estes deberán estar plenamente integrados no proxecto presentado para participar nas modalidades Nutriescolas 0, Nutriescolas 1, Nutriescolas 2 ou Cociñando con saúde. A simple participación nas actividades ofertadas por estes recursos non constituirá motivo de superación da memoria presentada ao final do curso.
Alumnado ao que vai dirixido:
A) NUTRIESOLAS 0: educación infantil
B) NUTRIESCOLAS 1: educación primaria
C) NITRIESCOLAS 2: ESO e 1º curso de Bacharelato
C) COCIÑANDO CON SAÚDE: FP básica, de grado medio e superior, familia de cociña e restauración
Límite de centros participantes:
NUTRIESCOLAS 0 : 40
NUTRIESCOLAS 1: 40
NUTRIESCOLAS 2: Sen límite
COCIÑANDO CON SAÚDE: Sen límite
Límite de docentes participantes por centro:
Nutriescolas 2: Un docente por disciplina ademais do/a coordinador/a. A inclusión de máis docentes, sempre dun xeito excepcional, queda suxeita á valoración das necesidades do proxecto.
O resto das modalidades non teñen límite de docentes participantes.
Criterios de selección para o proxectos iniciais:
Podes atopar os criterios de selección dos proxectos iniciais na seguinte ligazón: Criterios de selección dos proxectos iniciais
Responsables dos programas:
Servicios Centrais Santiago: Teléfono: 881548904 correo electrónico: vida.saudable.eps@sergas.es
A Coruña: Teléfono: 981 155 969 correo electrónico: estilosvida.dlc@sergas.es
Lugo: Teléfono: 982 292 221 correo electrónico: dtlu.prog.saude@sergas.es
Ourense: Teléfono: 988 066 968 correo electrónico: direccion.territorial.ourense@sergas.es
Pontevedra: Teléfono: 986 885 823 correo electrónico: programas.saudables.dtpo@sergas.es
Xustificación
O proxecto “Nutriescolas"” forma parte da estratexia educativa para a prevención da obesidade infantil de Galicia (Plan Obesidade Zero en Galicia), da Dirección Xeral de Saúde Pública, e canalízanse na escola a través do Plan Proxecta de innovación educativa. O patrón dietético é determinante dun óptimo estado nutricional e de saúde. Os hábitos alimentarios adquírense e consolídanse na primeira década da vida, polo que a etapa infantil é especialmente relevante para promover un estilo de vida saudable.
O ámbito familiar é o espazo natural educativo na primeira etapa da vida e os adultos do núcleo familiar constitúen os modelos de referencia na adquisición de hábitos adecuados. Máis tarde, a medida que as nenas e os nenos van medrando, irán adquirindo importancia outros modelos e outros aspectos derivados do proceso de socialización. A escola, as relacións cos seus iguais, o contorno onde viven e se desenvolven e outros factores determinantes como a publicidade a que están expostos deben ser tamén obxecto de intervención educativa e de atención inmediata, pois inflúen de xeito decisivo na adquisición do seu propio modelo alimentario.
Ademais, e ao longo de todo o camiño de aprendizaxe, os condicionantes do feito alimentario van estar presentes en forma de connotacións sociais, culturais e fisiolóxicas. Cada vez que se introduce un alimento na boca, póñense a funcionar unha serie de procesos relacionados coas emocións, coa capacidade de evocar e con moitos condicionantes do comportamento humano. Todos estes aspectos, deben estar presentes en calquera intervención educativa que persiga acadar un axeitado patrón alimentario. As actividades propias do proxecto “Nutriescolas” están baseadas en estes determinantes que modulan e enriquecen a dieta e axudan a valorar o noso patrimonio tradicional, o noso xeito de comer, os produtos do mar, da terra e en definitiva, a contorna alimentaria dos escolares crecen e se desenvolven.
Obxectivos xerais
NUTRIESCOLAS 0:
-
Contribuír ao desenvolvemento integral e harmónico do alumnado de 2º ciclo de educación infantil, en todas as súas dimensións (social, cognitiva, afectiva, cultural..).
-
Favorecer que nenos e nenas do segundo ciclo de educación infantil, adquiran hábitos alimentarios saudables.
-
Incorporar a promoción da saúde a toda a comunidade e contorna educativa.
NUTRIESCOLAS 1:
-
Promover a experimentación de hábitos alimentarios saudables e sostibles e favorecer a súa consolidación.
NUTRIESCOLAS 2:
- Os escolares deberán adquirir os coñecementos, habilidades, valores e actitudes necesarios para poder realizar eleccións alimentarias saudables como consumidores responsables e por medio de decisións ben informadas.
COCIÑANDO CON SAÚDE:
Incluír coñecementos de alimentación e nutrición no ensino das ramas de formación profesional destinadas á arte da restauración colectiva. Dende o punto de vista do alumnado, este deberá acadar competencias e habilidades básicas para a súa futura actividade laboral, adaptando os seus coñecementos á crecente demanda das tendencias dos consumidores actuais ligadas a integrar a saúde, xunto coa gastronomía e as artes culinarias, no campo da restauración.
Obxectivos específicos
Poden consultar os obxectivos específicos de cada modalidade nos manuais correspondentes nas seguintes ligazóns.
NUTRIESCOLAS 0: Nutriescolas 0
NUTRIESCOLAS 1: Nutriescolas 1
NUTRIESCOLAS 2: Nutriescolas 2
COCIÑANDO CON SAÚDE: Cociñando con saúde
Desenvolvemento das competencias clave
- Competencia en comunicación lingüística
- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
- Competencia en aprender a aprender
- Competencias sociais e cívicas
- Competencia en sentido de iniciativa e espírito emprendedor
Actividades
Nutriescolas 0: No Anexo 1 do manual: guía para elaborar o proxecto, apartado 5, pódese atopar:
- Unha proposta da metodoloxía a empregar para desenvolver as distintas actividades e os contidos a aplicar
- Un exemplo de cronograma e secuenciación das distintas actividades.
Nutriescolas 1: No Anexo 1 do manual: guía para elaborar o proxecto, apartado 5, pódese atopar:
- Unha proposta da metodoloxía a empregar para desenvolver as distintas actividades e os contidos a aplicar
- Un exemplo de cronograma e secuenciación das distintas actividades.
Nutriescolas 2: Nos capítulos 3, 4 e 5 do manual, pódese atopar:
- Unha proposta da metodoloxía a empregar para desenvolver as distintas actividades, e da secuencia de actividades por trimestre.
- Un resumo do proxecto con instrumentos e ferramentas de apoio; exemplos de actividades para o ámbito escolar, familiar e comunitario.
- Un cronograma de tarefas por trimestre.
Cociñando con Saúde: No capítulo 4 do manual, pódese atopar:
- Unha proposta de organización do proxecto segundo o curso escolar, con exemplos das distintas actividades e suxestións para acadar os obxectivos.
Formación
Está prevista unha aula virtual permanente e aberta para coordinadores e docentes encargados de desenvolver un proxecto Nutriescolas ao longo de cada curso escolar. Neste espazo pódense atopar contidos e recursos bibliográficos relativos á promoción da saúde na escola e a adquisición e consolidación de hábitos alimenticios saúdables nos escolares.
Material de apoio
Carpeta do docente: ferramenta de apoio para todas as modalidades, onde se poden atopar modelos sinxelos de enquisas alimentarias, recomendacións para desenvolver proxectos de saúde na aula, ferramentas e criterios para avaliar o modelo alimentario, así como un capítulo final para traballar en familia.
Guía para a rede de escolas promotoras de saúde: Un modelo para incorporarse á rede de promoción da saúde na escola.
Ganar salud en la escuela: Guía para conseguirlo
Plan Obesidade Zero: Pódese consultar o Plan e acadar información sobre as distintas actividades da saúde na escola.
Produto final
Poden consultarse os diferentes tipos de produtos finais como receitarios, revisións documentais, avaliación de hábitos e menús, videos, performances, guías... correspondentes a cada modalidade nos manuais correspondentes.
Avaliación
Nos 4 proxectos Nutriescolas é obrigatoria a avaliación inicial e final, segundo os cuestionarios deseñados para tal fin e que poden consultarse, editados en pdf, no manual "A carpeta do docente". O soporte utilizado faráse público ao inicio do curso escolar 24-25.
Criterios de avaliación da memoria final
Criterios xerais do Plan Proxecta:
1. Creación dunha rede de traballo cooperativa na comunidade educativa entre alumnado, profesorado, familias e/ou institucións da contorna. Valorarase especialmente a participación activa do alumnado no desenvolvemento do proxecto (toma de decisións, realización do produto final etc).
2. Interdisciplinariedade (achegas desde distintos departamentos didácticos, disciplinas ou materias) e transferibilidade do proxecto.
3 Impacto e difusión do proxecto. É imprescindible incorporar na memoria, a través de ligazóns (páxinas web, blogs etc), evidencias gráficas e/ou documentais do traballo realizado que permitan constatar o desenvolvemento do proxecto.
Criterios específicos do programa:
Podes atopar os criterios específicos de avaliación da memoria na seguinte ligazón: Criterios de avaliación da memoria
