JERONIMO SAL LENCE
Artigo de Carlos González Guitián: JERÓNIMO SAL LENCE: UN OFTALMÓLOGO HUMANISTA
Artigo de Carlos González Guitián sobre Jerónimo Sal Lence publicado na revista Cornide do Instituto de Estudos Coruñeses, Cornide Nº 4 ; pp. 229-243; 2023
El álbum de los lucenses
O 3 de febreiro de 2020 o xornalista e escritor José de Cora (Lugo, 1951), que traballou en distintos xornais de Galicia e na axencia EFE, en radios galegas e asturianas, dirixe series e documentais para televisión cunha amplia bibliografía e que recibiu, entre outros, os premios La Codorniz de Plata, José Luís Alvite (de la Asociación de Periodistas de Galicia) e Fernando Arenas Quintela, publicou un artigo sobre Jerónimo Sal Lence, que reproducimos de seguido.
EL ÁLBUM DE LOS LUCENSES
Sal Lence, un médico en el nacimiento de la radio gallega
El 3 de febrero de 1933 se emite una conferencia suya, clave en la historia de la radiodifusión y de Galicia
JOSÉ DE CORA
OFTALMÓLOGO, REDACTOR DEL Estatuto de Galicia, pionero de la radio, creador de un colegio en A Coruña... son algunos de los jalones que Jerónimo Sal Lence (Castroverde, 1884) clava a lo largo de su intensa vida y cuya relación completa no tendrá cabida en este espacio.
Estudia Medicina en Santiago, donde la acaba con sobresalientes en todas las asignaturas y quince matrículas de honor, que le dan derecho a la gratuidad. El año 1921 amplía estudios al lado de Lagrange, Lapersonne y Panas, en París y Burdeos.
En 1904 ingresa en el cuerpo de la Sanidad Militar, donde estará hasta el año 1928. Un Año antes merece la cruz de Alfonso XII. Especializado en oftalmología, desarrolla gran parte de su carrera profesional en el hospital de Oza, además de colaborar en la entidad benéfica Policlinica Gratuita.
En 1913 pasa consulta en el Hotel Lamas de Ribadeo y en A Coruña abre su “Consultorio de la Vista”, que le da gran fama cuando ya es autor de varios libros como el Diccionario oftálmico descriptivo.
Simpatizante del Partido Galeguista, colabora con la Real Academia Galega y es uno de los que redactan el fallido Estatuto del 36. También debe figurar en la historia de la radio en Galicia como uno de sus grandes impulsores.
Se casa con Josefina Hervada García Sampedro y para recordar a su hijo, fallecido en un accidente aéreo durante la Guerra Civil, dona cuatro edificios y una finca con el fin de construir el colegio Sal Lence. La aplicación de la Ley de Memoria Histórica suscita una estéril polémica sobre el uso de su nombre.
Organiza unas jornadas para exaltar las figuras de dos médicos gallegos, Novoa Santos y Gómez Ulla y pondera las aguas de Mondariz como poseedoras de gran poder medicinal. Otra de las figuras gallegas para las que pide homenaje es Elvira López Maurin, la enfermera de Láncara, heroína en Marruecos. Con Elvira no lo logrará, pero en 1954 se inauguran sendos bustos dedicados a los dos médicos en los jardines de Méndez Núñez.
Durante los años 1929 y 1930 se vuelca en el proyecto del ferrocarril central gallego y participa en sus gestiones, como mediador y portavoz, aunque al final todo queda en nada.
En el 1933 se destaca como uno de los grandes promotores del Estatuto gallego, aunque seguirá el mismo camino que el ferrocarril, Ante los micrófonos de la Unión Radio Galicia pronuncia la conferencia “Radio-Difusión y autonomía gallega”, una pieza histórica para la radio y para Galicia. “Para ir contra la autonomía gallega es preciso dejar de llamarse hijo de Galicia o ser un hijo desnaturalizado”, dice en ella. Fue tal día como hoy, el 3 de febrero de 1933.
“En España no existe otra región con características culturales, históricas y económicas más acusadas que la nuestra, y que alcanzada la autonomía por Cataluña, si nosotros no la consiguiésemos -dice Sal Lence, quedaríamos inducidos a la categoría de región de Segunda clase”.
En mayo de 1917, la Fundación Sal Lence decide dedicarse a la memoria de su hijo y da el primer paso para la fundación del colegio, origen de la reciente polémica, que concluye con el dictamen de que Sal Lence padre “no comulgaba con las ideas del dictador”.
Su hijo, Jerónimo Sal-Lence y Hervada ya era a sus 22 años un brillante oftalmólogo y en lo político, un ferviente seguidor de Calvo Sotelo, a quien conoce y trata. Había saltado de Ribadeo a Oviedo para participar en ese frente donde también muere el teniente coronel Teijeiro.
Expresar o agradecemento da comunidade educativa do CEIP Sal Lence por manter viva a memoria de Jerónimo Sal Lence
Xornada de portas abertas
O martes 19 de xuño de 2018, aniversario do falecemento de Jerónimo Sal Lence, celebrouse unha xornada de portas abertas para dar a coñecer a súa figura.
Foi o remate a tres anos de investigacións do profesorado, que contou coa colaboración do CFR de A Coruña, e o traballo desenrolado nas aulas có alumnado nos dous últimos cursos.
A este acto asistiron o Inspector Xefe de zona, o Director do CFR de A Coruña e a asesora que coordinou o Proxecto de Formación Permanente do Profesorado "Investigando a Sal lence", familiares de Jerónimo Sal Lence, Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde, antigo profesorado, antigo alumnado, veciños do barrio e familias do alumnado.
O acto foi recollido polo xornal La Opinión. E incluíu unha entrevista a un antigo alumno que no ano 1938, xunto cós seus compañeiros, se trasladara desde a escola que había en Casablanca, aos edificios doados por Jerónimo Sal Lence, que serían inaugurados o 17 de setembro de 1940.
Tamén Radio Intereconomía conectou en directo có centro o mesmo día 19 para divulgar os actos que se estaban a celebrar.
O día 18 o programa Voces de A Coruña da emisora RadioVoz emitíu en directo unha entrevista sobre a Xornada. Ao final desta páxina tes o enlace para escoitalo.
Vista xeral da exposición. |
Conferencia "Radiodifusión e autonomía". |
Discurso orixinal de Sal Lence o 17-9-1940 | Imaxes dos edificios da Fundación e das consultas. |
Imaxes da consulta e sala de espera. |
Fotos de familia |
O edificio no barrio | Bibliografía e xenealoxía |
Bibliografía | Bibliografía |
Artigos de prensa | Artigos de prensa |
Artigos de prensa | Artigos de prensa |
Portátiles có audio do discurso inaugural |
Proxección de imaxes da casa familiar e de Castroverde |
Solicitude para construir o edificio e planos | Expediente militar e Rexistros Civis |
Sal Lence lendo o seu discurso de inauguración (ficción) | A periodista Nieves Navarro "Loló" (ficción) |
Alumnado escoitando o discurso inaugural. | Camilo Gómez, alumno da 1ª promoción |
Invitados escoitando o discurso. | Entrega de agasallos. |
Visita á exposición guiados polo alumnado de 5º | Recibimento á familia |
Invitados compartindo a experiencia. | Explicacións do alumnado á familia. |
Familia escoitando os audios. | Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde |
Foto de familia O colectivo actual do CEIP Sal Lence xunto con: antigo alumnado antigo profesorado familiares de Sal Lence Asociación de Amigos do Patrimionio de Castroverde e visitantes |
O monitor de Judo |
Antigo profesorado | Antigo profesorado |
Visitando a exposición | Comentando a exposición |
Asistentes compartindo experiencias | Antonio e Eladio, antigos alumnos |
Antonio, antigo alumno, e o primeiro localizado. | Eladio, antigo alumno e mestre. |
Antonio e Eladio, xunto con Jesús, que non puido asistir, foron os primeiros que nos contaron as súas vivencias. |
O pasado mes de maio o xornal lucense El Progreso daba a coñecer esta investigación cun artigo "Un ilustre Castroverdense esquecido". Posteriormente recollía a noticia da visita de varios docentes á casa familiar de Sal Lence acompañados pola Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde.
Radiodifusión e autonomía
No audio que aparece baixo estas liñas recóllese a conferencia "RADIO-DIFUSION Y AUTONOMIA GALLEGA" que pronunciou o oftalmólogo don Jerónimo Sal Lence o venres 3 de febreiro de 1933 na emisora Unión Radio Galicia en Compostela.
Trátase dunha ficción radiofónica, na que as palabras de Sal lence son a traducción das recollidas polo xornal "EL COMPOSTELANO. DIARIO INDEPENDIENTE" na portada do seu número 33.815, publicado o luns 6 de febreiro de 1933.
Fiesta inaugural
Ficción radiofónica có discurso ORIXINAL de inauguración do "GRUPO ESCOLAR TENIENTE MÉDICO SAL LENCE" o 17 de setembro de 1940.
Biografía
.
Na consulta.
Na segunda planta do edificio da praza de María Pita nº 20, que vemos na imaxe superior, tivo Sal Lence unha consulta, identificada pola publicidade publicada no xornal EL NOROESTE de 24 de xuño de 1913.
Vista actual da que fora unha das súas vivendas e sede da fundación dedicada ao seu fillo, na que foi inaugurada unha capela o 23 de maio de 1937; información recollida no xornal LA HOJA DEL LUNES do día seguinte.
Outra vista da vivenda de Eduardo Dato 8.
Cruce das rúas Ramón de la Sagra con Federico Tapia. No lugar que ocupa este edificio branco estaba, todavía no ano 1960, o chalet que fora vivenda e unha das consultas do doutor (identificada pola publicidade no xornal EL ORZAN dos anos 1928 e 1929).
Jerónimo Sal Lence na radio
Biografía radiofónica.
1ª emisión - 15 de xaneiro de 2018
15 de xaneiro de 2018.
16 de xaneiro de 2018
17 de xaneiro de 2018
18 de xaneiro de 2018
19 de xaneiro de 2018
22 de xaneiro de 2018
23 de xaneiro de 2018
24 de xaneiro de 2018
25 de xaneiro de 2018
26 de xaneiro de 2018
29 de xaneiro de 2018
30 de xaneiro de 2018
31 de xaneiro de 2018
1 de febreiro de 2018