Skip to Content

Recomendamos

Cinexornal nº 13: Muller e cine

Data: 
!dat-abbreviation Dom, 05/03/2023 - 12:41

Marzo 2023

MUJER SUJETO

Soy las manos que teclean
el pensamiento reproducido en una idea,
un verso, un poema.
La que mancha el papel,
la que escribe el libro.
Cuento, enseño, me equivoco, aprendo.
Soy sujeto.

No recibiré la acción de otros
cayendo sobre todas mis definiciones.
No me aplastará el sentido retórico
de las preguntas cuya respuesta
alguien presupone que debo ofrecer.
No recaerá sobre mí
la intención de quien me quiere.
No venderé mis sueños
ni me alejaré de mi camino
por seguir la estela de lo que cabía esperar.
Subordinada, única y exclusivamente,
a mi propia acción verbal.
Soy consciente de sus expectativas
pero solo cumpliré las mías.

Reconozco que una vez soñé con ser
la mujer de la que hablaban los poetas:
la de la pupila azul,
la que vuela,
la del mirar que escribe mundos
en el infinito,
la del cabello al viento,
la de los besos bienvenidos,
aquella que guardaba
los libros en macetas,
o quizá tan solo,
una más entre todas ellas.

Sin embargo, la realidad, la necesidad,
la verdad se impuso ante los sueños.
No soy la inspiradora de poetas.
Soy el oído al que hablan las musas,
La mano que sujeta el lapicero.
Cuento, enseño, me equivoco, aprendo.
Soy sujeto
en esta oración incompleta
que es la vida
y joder,
cuánto me alegro.

La palabra es nuestra
y también el momento.

                                    Andrea Valbuena (Barcelona, 1992)

Data: 
Mar, 28/02/2023 - 17:25

Marzo 2023

As malas mulleres  de  Marilar Aleixandre

     Novela que narra a situación das mulleres presas nos cárceres galegos na segunda metade do s. XIX e tamén o protagonismo de Concepción Arenal ou Juana de Vega a prol da dignificación das reclusas. Na Galera de A Coruña as reclusas viven sometidas á incomprensión, á infamia e ao trato inhumano e mergulladas nuns muros case infranqueables de silencio e esquecemento onde a sororidade, a aprendizaxe dun oficio e a importancia da lectura se converten na forza motriz e na esperanza para moitas delas.

    “(…) Nas salas todo está sucio; é raro ver un xergón que non estea manchado, unha pelica que non alcatree, un chan que non dea noxo. Mesmo a roupa limpa está sucia e iso acontece en todas as salas. Non puiden entrar na cociña, máis é de supoñer como a terán quen sae dela morriñento e cotroso, guinda o pan sobre as camas (moitas sen nada que cubra o xergón), onde ás veces cae sobre esgarros ou sangue; quen leva a galiña na man, mais que man!
    Outra consecuencia do desaseo son os insectos, mal terrible. Chinchas e carrachos que zugan o sangue, piollos causantes de proídos, pulgas que chimpan dunha cama a outra e a sarna, que eu considero a máis temible, escaravellando por baixo da pel. As roupas de vestir das presas, cando van limpas, adoitan contaminarse no roupeiro coas que están infectadas. Así volven unha e outra vez ás internas, sendo unha das causas da propagación deses animais tan repugnantes para as persoas libres, e que tanto mortifican ás míseras condenadas. (pax. 19)
    (...) Á noite, por veces, acorda desterrida oíndo chorar un neno. Abre os ollos, mais non está na casiña senón no xergón. Talvez algunha das mulleres se laiase en soños. Noutro dormitorio hai reclusas que teñen fillos. Nos seus oídos o choro soou á voz dun neno, a do seu irmanciño Xaquín.
    O primeiro fillo que paríu Encarna, de nome Manuel, naceu no medio do mes de xullo de 1846, un ano antes ca ela. El naceu en agosto, fará dezaseis anos nuns meses. Puxéranlle Francisca pola avoa, aínda que nunca lle chamaron outra cousa que Sisca. Até estes días non matinara en que Encarna tiña dezasete anos, pouco máis do que el agora, ao nacer Manuel; contáralle que casaran tres meses antes. Dous anos despóis dela, en xullo,  paríu unha filla, Rosa, que viviu dezasete días. Aínda virían catro meniños máis: Nola, Rafael, que naceu no ano do cólera e morreu ao día seguinte, Xaquín e Marica. Desde os sete anos Sisca tiña conta dos que viviron, sendo a máis vella das rapazas e a nai con pouca saúde e menos solaz. Nola e máis ela ían coa nai ao río lavar a roupa doutra xente e mais a súa. O último meniño nacera morto un ano de fame e a nai perdeu tanto sangue que houbo morrer. Despois, cantas veces diría pobres de nós, viñeron as desgrazas todas. O que non quere lembrar.
    O pai ía cada día ao cuartel da praza das Atochas, onde limpaba; ás veces traía sobras da comida que botaba ás agachadas nos petos do gabán, tiña vergonza de que alguén se decatase. Vergonza de pasar fame, de non ter que darlles aos fillos mesmo non sendo culpa súa; decote sente vergonza o que non ten por que e o que tería por que non a sente; ou así lle parece. Ao chegar á casa baleiraba os petos das mondas de pataca que a nai lavaba, despois de quitarlles os ollos, e cociñábaas con sebo; disque algunha xente facía tortilla con elas, mais na casa nunca houbo ovos, ao non criaren galiñas e custaren moito. Outros días, era a pel do touciño, rara vez anacos de broa porque marchaban con eles se non os comían no rancho; os que chegaban á casa era por colleren balor; a nai limpábaos para aproveitar o que se podía. Algún día de cocido, ósos da cachucha ou da soá medio rillados, que os soldados non aproveitaran ben e eles deixaban limpos. Unha vez trouxera un mandiño de cabezas de xurelo; os militares foráneos non se afacían coas cabezas de peixe; non cre que lles desgustasen, sería por non as saberen comer. Mais tampouco debían servirlles peixe, agás en días especiais. Adoitaban comer verzas fervidas, cando as había e papas de millo en auga. Unha vez a nai conseguira un pouco leite para os pequenos, gardou media cunca, mesturouno con auga e fixo papas de millo, moi ben lles souberan. Cando morreu Rafael, subíralle o leite, doíanlle os peitos, puxo neles a Nola, que tiña tres anos, e mais a ela, tende coidado, non me morder. Retiróuselle logo, pasaba fame de máis. Con todo e ser cativa, a comida do cárcere é máis abundante que a da casa, ás  veces até mellor se non fose que ten un algo de amarguexo, nos pratos ou na súa propia boca, quen sabe.
    Naquel ano en que naceu o último, o que non chegou a ter nome, Xaquín tiña tres. Era bonitiño coma un sanluís, falaba seguido preguntando por todo na súa media lingua. Sisca ía para doce anos, era o seu meniño, levábao con ela a todas partes menos ao río. As lavandeiras contaban dunha que levara a filla e sen ela se decatar caeu á auga e afogou, desde entón a nai colleu medo do río, aínda sendo tranquilo en Monelos, parecía imposible alguén, nin sequera un neno, afogar nel. Unha mañán Xaquín amenceu coas febres. Non sabían de que enfermara, que ían saber. Até un día que, ao facer o meniño de corpo no penico, viu as lombrigas. Brancas, longas como o seu dedo, finiñas, vivas. Todos padeceran das lombrigas cando nenos, mais nunca viran tantas delas. As lombrigas chuchaban o pouco que comía Xaquín, devorábano polos adentros" (pp. 23-25)

Data: 
Mar, 28/02/2023 - 18:11

Febreiro 2023

O MEU CORPO É UN MEMORIAL

O MEU corpo é un memorial
un campo de batalla
un pacto de bandeiras
un plebiscito universal.
O meu corpo é un territorio ocupado
onde libran conquistas poboadores estraños
un non-lugar.

O meu corpo é unha constante inmolación
e eu a limpar as bancadas
dos restos da traxedia
xenerosa cos meus demos e co meu tempo
ao que non temo nin lle escatimo esforzos
para protexer a fráxil criatura que me habita
dos leóns do coliseo.

O meu corpo é un memorial
unha guerra santa
un conflito armado
un desexo saqueado polo imperio
onde se alzan grandes laudatorios
de combates asimétricos.

O meu corpo é un reconto de violencias
unha banalización do mal
un salvoconduto falsario
co engano da libre elección.

O meu corpo é aquiescencia finxida
en pel de paquiderma
convertido en espectáculo viral.

O meu corpo
o meu corpo
o meu corpo
omeucorpo


CAMPELLO, Luz, Ben sabe o mar que posúo o botín das piratas, Galaxia, Vigo, 2022, pp. 13-14.

Data: 
Mar, 31/01/2023 - 14:44

Febreiro 2023

Ansiedad. A mí también me pasa. Manual práctico para jóvenes y adolescentes de Iris Pérez-Bonaventura
    

    Estamos diante dun manual para axudar a nenos e adolescentes a comprender que é a ansiedade e como lidar con ela. Unha invitación a reflexionar sobre a saúde e o equilibrio mental e, ao mesmo tempo, unha ferramenta útil para aprender a xestionar de forma efectiva o estrés académico, social, persoal e/ou familiar. Este libro xorde do traballo da autora, psicóloga clínica especializada en nenos e adolescentes quen, nos dous últimos anos, viu a máis de tres mil adolescentes que sofren medo, nerviosismo e preocupacións constantes. Coa súa experiencia, deu forma a esta obra para axudar a mozos e adolescentes a entender, xestionar e identificar a ansiedade que cada un sente e conseguir cambiar o modo de ver, desafiar e afrontar a vida para poder ser moito máis feliz.

    “(…) Cuando la vieron entrar por la puerta, ninguno de sus compañeros se lo podía creer. «¡Imposible!», exclamaron, convencidos de que era esa clase de persona que no tiene problemas y que nunca necesitaría acudir a un psicólogo. «Lo tiene todo», pensaban, sorprendidos: era guapa, simpática y divertida y ¡tenía un montón de amigos!
    No se daban cuenta de que, como todos, solo veían la imagen que ella presentaba, cómo se mostraba al mundo, no cómo era su vida en realidad. Y es que Lucía era una figura muy conocida. En muy poco tiempo, se había hecho inmensamente popular en Tik-Tok, donde levantaba suspiros. Sus fans se fijaban en absolutamente todo de ella: qué hacía, cómo se vestía y se maquillaba, dónde estaba y con quién. «¡Qué feliz es y qué suerte tiene!», pensaban todos sus admiradores, que no la conocían y no se daban cuenta de que en la plataforma solo se veía la parte  que ella decidía enseñar de su vida: obviamente, la positiva.
    Lucía sabía que había tomado una decisión equivocada hacía un año, por la que dejó de dormir por las noches, pero no sabía cómo cambiar, cómo alejarse de quien le hacía tanto daño. La única persona que conocía su secreto era su prima, quien le repetía día tras día que estaba en una relación tóxica, atrapada en un callejón sin salida. Ella la escuchaba, pero no cambiaba. No podía, porque estaba exhausta.
    Al igual que sus compañeros y ahora amigos, durante los meses de las sesiones grupales, Lucía comprendió que en la vida nunca es demasiado tarde para emprender un nuevo rumbo (páx. 23)

    (…) Eduardo enmudeció de golpe. Escuché cómo se le aceleraba la respiración e intentaba coger aire profundamente varias veces antes de continuar.
    -Recuerdo que me puse muy nervioso, tanto que casi no oí el sonido del móvil-prosiguió-. Era mi madre. Estaba en el coche, aparcada en la puerta de tu consulta, alterada porque no me veía. La tranquilicé diciéndole de forma mecánica que me quedaba poco rato para llegar, pero me sentí raro, porque se lo dije como si no fuera yo el que hablaba, como si fuera otro, ¿sabes? Es muy extraño…
    Eduardo descansó, tomó aire y continuó:
    -A veces creo que me voy a volver loco.
    -No te vas a volver loco-dije, sin poder evitar interrumpirlo-. Cuando tu mente percibe que estás asustado e indefenso y no puedes escapar de la situación, automáticamente, sin que te des cuenta, pone en marcha un mecanismo para intentar ayudarte. Al activarse, notas esa extraña sensación de desconexión entre tu identidad y lo que haces, como si hubiera una interrupción entre tus pensamientos, tus emociones, tu propia identidad y tus acciones. Este misterioso fenómeno tiene un nombre y aparece por un motivo concreto. Nosotros lo llamamos «disociación» y, en el caso que explicas, «despersonalización»; aparece en momentos de mucho estrés o en situaciones traumáticas. Cuando estamos en una situación límite, todos podemos presentar síntomas de distanciamiento y desconexión de la realidad (páx. 45)

    (…) -Lo hago solo cuando no puedo más- continuó Ángel-.
Hay veces que estoy tan mal que necesito hacer algo para calmarme.
    -¿Qué situaciones te hacen sentirte así? -le pregunté.
    -¡Uf! Tendrías que vivir mi vida y lo entenderías… -respondió con tristeza-. Ando solo por los pasillos. La gente me mira… Hay miradas que duelen más que las palabras… No encajo, no me siento parte de ningún grupo. Además, hay un grupito de cuatro chicos y dos chicas que se creen que están por encima de todo. Da igual el lugar en el que esté: el aula, el patio, los vestuarios… Siempre me encuentran, me arrinconan y me insultan.
    -¿Qué te dicen?
    -Que huelo mal, que soy feo, que soy gordo, que soy tonto, que soy gay, que no sé vestir, que soy una vergüenza… Me lo dicen tan amenudo que a veces incluso pienso que igual tienen razón.
    -¿Lo saben tus padres?
    -No- confesó Ángel.
    -¿Y tus profesores?
    -Creo que muchos profes no se dan cuenta… Se meten conmigo cuando el profe está respondiendo la pregunta de un alumno o está ayudando a alguien en el patio; justo entonces cuando nadie los ve, ellos actúan.
    -¿No hay ningún compañero que esté ahí, presente?
    -Sí, pero no hacen nada, porque tienen miedo… Yo los entiendo, todos tenemos miedo.
    -¿Por eso no lo cuentas?
    -Sí. No sé… Me da cosa, ¿sabes? Pienso que igual estoy exagerando… Pienso que, si no digo nada, quizá dejarán de hacerlo… -Ángel suspiró y se sinceró-: También me da vergüenza explicar que se meten conmigo… Vete a saber qué pensará la gente… ¡No que en realidad no está sucediendo nada de esto. Aunque ahora han empezado a darme collejas en el pasillo y me han dicho que, si se lo digo a alguien, me esperarán fuera del instituto para pegarme. Y yo… yo no quiero que pase. Quiero que se termine, por eso no digo nada.
    Ángel se quedó en silencio. Estaba claro que solo estaba contando una parte.
    -Precisamente porque quieres que termine, tienes que decirlo.
    -¡No!- exclamó, negando con la cabeza-. Mi hermana cometió el error de deciros a vosotros lo que me pasaba, pero ya le he dicho que no lo cuente a nadie más.
    -El error no lo cometió ella, Ángel -le contesté, después de unos segundos de silencio. Me aclaré la voz para que las siguientes palabras sonaran claras-: el error lo cometen los abusadores cada vez que se meten contigo. Con un chico como tú: bueno, noble, sensible y confiado.
    Ángel me miró y rompió a llorar. Fue en aquel instante cuando decidió que iba a explicarlo todo. Ya no podía más. Empezó a hablar como nunca lo había hecho, las palabras le salían de la boca sin que él las pudiera frenar, explicaba todas y cada una de las situaciones que había vivido; sin filtros, sin miedos. Por primera vez en meses, la verdad salía a la superficie"(páx. 179)

Data: 
Mar, 31/01/2023 - 13:27

Gandhi e a marcha do Sal

Máis información sobre a Marcha do Sal: https://archivoshistoria.com/marcha-de-la-sal/

Xaneiro 2023

Toda mi ilusión la he puesto
en la espera de un mañana.
¿Cómo vendrás? ¿Adornado
de blanca flor de retama
o de flor de pensamiento
que de luto se engalana?
¿Vendrás con rojas miradas
o con pálidas miradas?
¿Tendrás voz, tendrás sonrisa,
o no me guardarás nada?
¡Mañana, horizonte en niebla,
fiel timón de mi fragata:
hace tiempo que me llegas
con las velas desplegadas!


Josefina de la Torre (Las Palmas, 1907-Madrid, 2002), in Versos y estampas, 1927.
https://www.museosdetenerife.org/blog/intemporales-josefina-de-la-torre/

Xaneiro 2023

Ben de  Care Santos

   
    Comeza esta narración co enterro de Ben, un mozo de 24 anos (que xa atopamos na triloxía protagonizada por Éric: Mentira, Verdade e Medo),  un mozo ao que ninguén quere lembrar e ao que todos temen. Despois, da man de capítulos moi breves e directos, imos entrando en momentos da súa vida. Coñecemos á súa nai, á súa avoa, ao seu padrasto… Coñecemos as súas querenzas, os seus desexos de medrar… Coñecemos os problemas que tivo, a súa fama de fanfurriñeiro… Coñecemos o momento exacto en que comezou a internarse nun camiño sen retorno… Pero tamén coñecemos o afecto que sentía por Éric, polos débiles, polas causas perdidas. De cando en vez é o propio Ben quen se asoma ás páxinas cuns diálogos que mantén coa psicóloga do centro de menores no que estivo interno por agredir ao pai de Éric. Son diálogos furiosos, cheos de rabia, de angustia, de rancor, diálogos que piden axuda e comprensión a mancheas...

    “O CEIP Pedraforca está ao final dunha rúa en costa que serpea ao redor dun montículo urbanizado. O barrio enteiro construíuse nun terreo montañoso e de difícil acceso. Antes de que os emigrantes recentemente chegados a Barcelona o enchesen de vivendas precarias, alguén pensou en destinalo a cemiterio, pero descartárono porque a zona era demasiado húmida e escarpada. Durante décadas foi o barrio máis pobre e con máis paro da cidade. Un lugar polo que os políticos apenas se preocupaban, coma se o deixase por imposible ou coma se os seus habitantes non fosen da mesma categoría. Así que o barrio está mal comunicado, mal abastecido, mal vixiado. Cando se estraga ou rompe algo, tardan meses, ás veces anos, en arranxalo. Todo o mundo se conforma. Aí vivía Ben cando aínda era Rubén.
    No Pedraforca hai un soto cheo de arquivadores cheos de cartafoles cheos de papeis. A documentación dos moitos alumnos que pasaron polas súas aulas antes de que todos os expedientes fosen dixitais e non fixese falta un lugar físico onde gardalos. Como aquí as cousas sempre chegan máis tarde que a outros lugares, non hai tanto diso. O cartafol co expediente de Ben está exactamente no lugar que lle corresponde segundo o ano en que deixou o centro e a primeira letra que corresponde ao seu apelido na orde alfabética. É un cartafol de cor azul gastada, que contén un bo puñado de follas. O resumo dalgúns anos da vida dunha persoa. As fichas de cada curso, sempre encabezadas cunha foto, as actas dun consello escolar no que se falou del —non moi ben—, os resumos dun par de reunións das titoras coa súa nai e, máis tarde, co seu padrasto. Aí están os boletíns de notas trimestrais, cheos de comentarios, os de fin de ciclo e o de final da primaria. Vendo isto, alguén podería chegar a crer que todo ten un sentido, que a vida ás veces ocorre nunha sucesión de acontecementos ordenados.
    A primeira foto é do primeiro curso de educación infantil. Un neno con perrera, ollos moi abertos e orellas demasiado grandes. Tocoulle a clase dos Caracois. Segundo os informes, era un neno listo, que aprendía rápido, algo tímido. Era máis hábil coas mans que coas palabras.
    A última foto é de sexto. A mesma perrera, os mesmos ollos curiosos e unha melena abundante que lle tapa as orellas. Un alumno pouco aplicado a quen só se lle daban ben plástica e educación física. Bo xogador de fútbol. Rápido, seguro, con bos reflexos. Un desastre coas linguas e un aínda maior coas matemáticas.
   «Traballa por baixo das súas posibilidades». «Fáltalle constancia e esforzo». «Despístase con facilidade». Iso escribían os seus profesores nos informes. E moito máis: «Cústalle aceptar as normas». «Non é capaz de traballar en equipo». «Mostra unha actitude desafiante cos seus compañeiros e mesmo cos profesores». E todo iso antes de chegar ao segundo trimestre de quinto. Antes de que o consello asesor decidise que era un alumno «inadaptado e violento». Antes de que agredise ao seu profesor de educación física. Antes de que lle obrigasen a pedir perdón por iso. Nas fotos que encabezan as fichas escolares véselle cambiar, ano tras ano. Con ou sen perrera, o pelo máis longo ou máis curto, os ollos sempre expresivos, a cara máis redonda, máis alongada... Con todo, hai algo que nunca aparece nas fotos, en ningunha: o sorriso.
    Un neno serio.
  Serio, inadaptado, violento, asocial, agresivo, solitario, conflitivo, potencialmente perigoso.
    Como facemos, cada un de nós, para encaixar todos os adxectivos que outros nos atribúen?
    Cantos adxectivos fan falta para describir a unha persoa?”

Lecturas para o Nadal

Un Nadal de cine!

Distribuir contido


by Dr. Radut