Club de Ciencia 2023/2024
VER O SON
PREGUNTA:
Podemos ver o son?
HIPÓTESE:
Non se pode, o son é algo que se escoita
MATERIAIS:
-Unha cunca grande
-Fiml transparente
-Banda elástica (opcional)
-Boliñas de porexpan
PROCECEMENTO:
-Cubrimos a parte superior do bol co film transparente. Debe quedar ben tenso, coma un tambor. Se o precisas, pódelo axustar cunha banda elástica.
-Botamos unhas cantas boliñas de pórexpan enriba do film.
-Colocamos as mans na boca, achegámonos ao bol e falamos con voz moi grave. Que pasará?
RESULTADO:
As boliñas de pórexpan móvense dependendo da potencia coa que emitamos os sons.
PARA SABER MÁIS:
Os sons transmítense polo aire mediante ondas. Estas ondas chocan co plástico do bol producindo vibracións. Estas vibracións do plástico fan que as boliñas de pórexpan se movan.
A PROBA DA VITAMINA C
PREGUNTA:
Onte hai máis vitamina C? No limón ou nunha laranxa?
HIPÓTESE:
Igual, porque ambos son cítricos.
MATERIAIS:
-Un limón
-Unha laranxa
-3 vasos transparentes
-Auga
-Solución iodada
-2 Culleres
-Un coitelo
PROCEDEMENTO:
-Partimos á metade o limón e esprememos co espremedor. Despois, botamos o zume nun vaso.
-Lavamos o espremedor para que non se contaminen as mostras e facemos o mesmo coa laranxa.
-Enchemos o terceiro vaso con auga. A continuación, botamos unhas pingas de solución iodada no vaso con auga e observamos como este se tingue enseguida dunha cor entre o laranxa e o marrón. Isto indica que non hai vitamina C na auga.
-Facemos a proba co vaso de limón. Engadimos unhas pingas e remexemos. Cambia de cor? Se a resposta é negativa, seguimos engadindo e contando as pingas necesarias ata que o zume cambie de cor. Cantas máis pingas de solución iodada necesite, máis vitamina C haberá no zume. Facemos o mesmo co zume de laranxa e contrastamos os resultados.
RESULTADO:
O zume de limón necesita máis pingas de solución iodada, polo tanto, ten máis vitamina C que a laranxa.
PARA SABER MÁIS:
A vitamina C é un composto coñecido como ácido ascórbico e está presente en moitas froitas como o limón, a laranxa, os amorodos, os kiwis...
Este ácido, ao entrar en contacto co iodo, transfórmao noutro tipo de composto de cor transparente. Por iso, cando remexemos o iodo no zume, non observamos o cambio de cor.
No momento en que a vitamina C (ácido ascórbico) se esgota, o iodo deixa de transformarse e podemos observar a súa cor orixinal.
Parece maxia, pero é ciencia. Esta reacción química coñécese como oxidación-redución.
BATERÍA DE LIMÓN
PREGUNTA:
Serías capaz de acender unha luciña usando limóns como batería?
HIPÓTESE:
Non, porque o limón non é unha pila.
Si, pero é perigoso e te podes electrocutar.
MATERIAIS:
-Limóns
-4 moedas de cinco céntimos
-Cravos ou parafusos galvanizados
-5 cables crocodilo
-Unha pequena lámpada LED de 2v ou de 1,5v
-Coitelo
PROCEDEMENTO:
-Fregamos os limóns rodándoos pola mesa. Deste xeito, liberamos o zume do interior.
-Coa axuda dun adulto, partimos os limóns pola metade.
-Dun lado do limón cravaremos a moeda e do outro o parafuso ou o cravo. Facemos o mesmo co resto dos limóns.
-Conectamos un limón a outro usando os cables crocodilo. Debemos enganchar un extremo do cable coa moeda do primeiro limón e outro extremo co cravo ou parafuso doutro limón distinto. Así ata facer un circuíto.
-Comprobamos que hai corrente usando un multímetro.
-Agora conectamos os extremos dos cables coa lámpada. A “patiña” máis longa da lámpada engánchase na moeda e a curta no parafuso ou cravo.
RESULTADO:
O circuíto funciona e o LED acéndese.
PARA SABER MÁIS:
O zume ácido do limón axuda a romper as estruturas atómicas dos metais. Isto libera electróns e produce unha corrente eléctrica que axuda a que o noso LED se acenda. Na ciencia a esta reacción química chamámola oxidación-redución.
ELEMENTOS DO TEMPO
PREGUNTA:
Cales son os elementos do tempo atmosférico?
HIPÓTESE:
-O frío e a calor.
-Mirar se chove ou neva.
-Ver se está nubrado...
MATERIAIS:
-Estación meteorolóxica
-Follas de rexistro.
PROCEDEMENTO:
-Instalamos a estación meteorolóxica nun lateral do edificio do colexio e conectámola mediante a rede wifi á pantalla de datos.
-Anotamos diariamente os datos amosados sobre temperatura, velocidade do vento, precipitacións, radiación solar e radiación ultravioleta, na hora de chegada ao colexio e nalgunhas horas intermedias da xornada lectiva.
RESULTADO:
Despois dun mes comprobamos como as variables do tempo atmosférico van cambiando ao longo da xornada. Tamén aprendemos que cada un dos aparellos que forman a estación meteorolóxica nos aporta información sobre unha condición atmosférica concreta. E chegamos á conclusión de que o tempo é o estado no que se atopa a atmosfera nun momento e nun lugar determinado.
PARA SABER MÁIS:
As estacións meteorolóxicas soen constar de varias partes importantes que traballan xuntas para medir e rexistrar as condicións atmosféricas.
Estas partes inclúen:
-Sensor de temperatura ou termómetro: mide a temperatura do aire.
-Sensor de humidade: mide a cantidade de humidade no aire.
-Anemómetro e cataventos: mide a velocidade e dirección do vento.
-Pluviómetro: mide a cantidade de precipitación.
-Barómetro: mide a presión atmosférica.
-Radiómetro: mide a radiación solar.
-Termómetro de chan: mide a temperatura do chan.
-Sensor de humidade do chan: mide a cantidade de humidade no chan.
-Estación de vixilancia de calidade do aire: mide a calidade do aire.
-Computadora e software: recompilan e procesan os datos das diferentes partes da estación meteorolóxica.
En conxunto, estas partes permiten aos meteorólogos e científicos do clima recompilar datos precisos e detallados sobre as condicións climáticas nunha localización específica.
O CICLO VITAL DUN TOMATE
PREGUNTA:
Como podemos reproducir un tomate?
HIPÓTESE;
-Comprando tomateiras na feira e plantándoas na horta.
-Sacándolle as sementes.
-Enterrando un tomate na terra.
MATERIAIS:
-Tomate
-Coador
-Coitelo
-Papel de cociña
-Terra
PROCEDEMENTO:
-Partimos os tomates á metade coa axuda dun coitelo.
-Esmagamos a carne do tomate dentro do coador para intentar extraer as sementes e eliminar o exceso de líquido.
-Vertemos as sementes nun papel de cociña e deixamos que sequen.
-A comezos da primavera, facemos uns buratos na terra do noso testo para introducir as sementes.
-Regamos periodicamente e cada día valoramos a necesidade de auga observando a humidade da terra.
-Observamos o resultado.
RESULTADO:
Pouco a pouco van nacendo pequenas plantas. Observamos como cada día a nosa planta vai cambiando e medrando.
PARA SABER MÁIS:
Con estes experimentos descubrimos que o tomate presenta unha reprodución sexual e é o froito o que ten as sementes. Ademais, a semente da planta contén o xerme e os nutrientes que necesita. A sólida cuberta da semente protexe o seu contido, é polo que as sementes pódense durar moito tempo. Cando a auga móllaas, o tempo de descanso termina. A semente absorbe a auga e comeza a crecer.
Nunha semente, é a substancia química chamada auxina (unha hormona vexetal), a responsable da información: empuxar cara arriba, cara á luz e as raíces esténdense cara ao centro da terra. Así que non importa a forma na que poñamos a semente: as raíces sempre crecen cara abaixo e os talos cara arriba.
Tamén comprobamos que as tomateiras son plantas que teñen raíz, talo e follas. Observamos tamén a importancia que ten a luz solar para as plantas porque a planta medra máis cara a luz do sol. A auga tamén é un elemento importantísimo para as plantas porque sen ela estas non poden vivir.
No noso caso, ocorreu que ante a ausencia de insectos polinizadores e de vento, ou un exceso de humidade ambiental, o pole non se liberou dos estames e por tanto non se puido producir a polinización-fecundación e os froitos, os tomates, non se desenvolveron. As flores mucharon e a tomateira non produciu tomates.
VESPAS VELUTINAS
Esta experimentación xorde polo interese que amosa o alumnado cara o tema, despois da aparición nos últimos cursos de varios niños de vespas velutinas nas instalacións do colexio e a observación dun novo niño primario de velutinas nun dos patios interiores do centro.
PREGUNTA:
Como podemos saber se hai vespas velutinas no patio do colexio?
HIPÓTESE:
-Hai que facer trampas para cazalas.
-O meu avó pon botellas e entran.
MATERIAIS:
-Auga
-Azucre
-Fermento de panadaría
-Botellas de plástico
-Tesoiras
-Fío
PROCEDEMENTO:
-Cortamos o bico dunha botella como se fora un embude.
-Introducimos o embude no lateral doutra botella á que previamente lle fixemos un corte.
-Facemos o cebo mesturando un litro de auga, medio quilo de azucre e media pastilla de fermento de panadaría.
-Remexemos ben.
-Vertemos o cebo dentro da botella.
-Colgamos as botellas nas árbores do patio do colexio coa axuda do fío.
-Esperamos algúns días para comprobar o resultado.
RESULTADO:
Ao cabo dunha semana observamos varias velutinas dentro da botella pero tamén outros insectos que soen vivir no noso ecosistema.
PARA SABER MÁIS:
A vespa velutina ou avespa asiática é unha das principais ameazas ao ecosistema nos países afectados por esta invasora que acaba coas especies autóctonas e ameaza as polinizadoras, tan necesarias para o medio ambiente.
Cada niño de avespas produce centos de raíñas cada outono. As raíñas protéxense durante o período máis complicado do inverno. Cando cambian as condicións climáticas, as raíñas empezan a crear o primeiro niño co material e os alimentos que buscan indo dun lado ao outro. Ese período é o inicio da primavera (entre marzo e maio, pero pode variar en función da climatoloxía).
Ao principio da primavera é cando resulta máis fácil capturar ás raíñas; unha vez eliminada a raíña, as demais habitantes do niño están perdidas e cortarase o ciclo biolóxico. Por tanto, reducirase a cantidade de segundos niños e, consecuentemente, os danos resultantes.
Utilizaranse trampas para capturar ás raíñas. Con todo, nestas trampas tamén caen outros insectos que desde sempre viviron nas nosas terras e cumpren coa súa función na natureza; por tanto, o obxectivo ten que ser evitar danos colaterais na medida do posible.
ÓSOS E MINERAIS
PREGUNTA:
Que ocorrería se quitásemos o calcio dos nosos ósos?
HIPÓTESE:
-Temos que tomar moito leite porque se non temos calcio os nosos ósos rachan.
-Que non medramos.
MATERIAIS:
-Ósos de polo
-Vinagre
-Recipiente de vidro
-Tapadeiras para os botes
PROCEDEMENTO:
-Limpar ben os ósos de polo eliminando o exceso de carne e lavándoos con auga e xabón.
-Deixar secar os ósos e ao día seguinte tocar os ósos para comprobar a súa dureza.
-Encher de vinagre os recipiente de vidro e mergullar dentro os ósos.
-Deixar repousar os ósos dentro do recipiente durante unha semana, cambiando o vinagre polo menos dúas veces e comprobando o cheiro do vinagre antes de cada cambio.
RESULTADO:
Os ósos que nun principio eran duros adquiren unha consistencia gomosa, sendo doado dobralos cos dedos.
PARA SABER MÁIS:
Os ósos son parte do noso sistema locomotor, estes almacenan minerais tales como o calcio e o fósforo, os cales nos axudan a manter os ósos fortes, pero hai certas causas que os poden descalcificar.
Co experimento puidemos observar os efectos do vinagre nos ósos e demostrar o motivo polo cal é importante consumir suficiente calcio e o que pasa cando un óso perde cantidades significativas desta substancia. Con todo, partimos da idea de que o vinagre é un ácido brando, polo que é apto para o consumo, aínda que comprobamos que é o suficientemente forte como para disolver o Calcio dos ósos cando se lle engade directamente. Así cando o Calcio desaparece do óso non hai nada que permita mantelo firme, polo que adquire a consistencia branda que observe no experimento.
O fenómeno que observamos neste experimento, débese a unha reacción química, na que o ácido acético, contido no vinagre, forma xunto co calcio do óso unha substancia nova, o acetato de calcio. Este composto é soluble en auga, polo que pasa ao vinagre quedando o óso empobrecido en calcio.
CIRCUÍTOS CON CINTA ADHESIVA
PREGUNTA:
Creedes que esta cinta é condutora da electricidade?
HIPÓTESE:
Si, porque é de cobre
Non, porque a cola non deixa conducir a electricidade.
MATERIAIS:
-Unha pila de botón de 3V
-Cinta condutora de cobre.
-Un diodo LED
-Lapis e papel
-Tesoiras
-Cinta adhesiva
PROCEDEMENTO:
-Comezamos debuxando un circuíto co lapis no papel, deixando un oco para colocar un LED e outro espazo para a batería.
-Pegamos a cinta de cobre por enriba do noso debuxo, intentando que sexa unha peza continua en lugar de pezas separadas, mesmo ao dobrar esquinas, xa que o adhesivo no lado inferior da cinta fai que perda a condutividade.
-Colocamos a pila, coidando de pegar uns dous centímetros de cinta de cobre dobrada sobre si mesma pola parte adhesiva para continuar o circuíto.
-Para finalizar colocamos o LED, tendo coidado con colocar o lado “+” do LED na cinta adhesiva que vai ao lado “+" da batería e a punta “-“ do LED á cara “-“ da batería.
-Comprobamos se funciona o circuíto e se non acende, revisamos as dobreces da cinta de cobre, despegamos e volvemos a pegar ou dobrar nos puntos que nos sexa necesario.
RESULTADO:
A cinta de cobre é un material condutor e por iso o noso LED alumea cando o colocamos correctamente.
PARA SABER MÁIS:
O que acabamos de realizar é un circuíto completo.
Os electróns da batería só flúen por circuítos (que son como camiños), e este círculo completo permite aos electróns fluír desde a batería a través do LED e volver á batería. Este fluxo de electróns de ida e volta, chamado corrente, fai que a luz se acenda e brille. Os electróns son preguiceiros e sempre toman o camiño de menor resistencia.
Os electróns prefiren coller un circuíto curto ou “curto circuíto" a través do material condutor, en lugar de traballar para acender un LED, polo que unha conexión accidental da cinta condutora esgotará rapidamente a batería, e o LED non se acenderá. Este suceso chámase curtocircuíto.
RECICLAMOS POREXPAN
PREGUNTA:
Que lle pasará ao porexpan se lle botamos acetona?
HIPÓTESE:
-Cambia de cor.
-Derrete e se fai un burato.
MATERIAIS:
-Acetona pura
-Porexpan (poliestireno expandido)
-Recipiente
-Luvas
PROCEDEMENTO:
-Abrimos as fiestras para ventilar a aula porque a acetona desprende un cheiro moi forte.
-Botamos a acetona pura nun vaso, con coidado que non nos salte aos ollos.
-Despois, imos introducindo con coidado pequenos anacos de poliestireno expandido.
-Observamos o efecto.
-Despois sacamos a masa compacta que obtivemos e modelamos unha figura con ela.
RESULTADO:
En cuestión de segundos, o material que introducimos comeza a "derretirse" ata chegar a entrar completamente no recipiente. Se sacamos o que quedou do noso porexpán, veremos que se converteu nunha masa compacta e mesmo podemos xogar con ela (con precaución)
PARA SABER MÁIS:
Aínda que observamos a aparición de burbullas, o que ocorreu aquí non é unha reacción química. Trátase en realidade dunha simple disolución.
O poliestireno expandido é unha escuma que contén gran cantidade de gas facendo que aumente o seu volume. Cando o mesturamos con acetona pura, o gas libérase e o residuo que nos queda é sinxelamente o poliestireno sen expandir.
O ESPERTAR DAS FLORES
PREGUNTA:
Que lle pasará as flores se as metemos na auga cos pétalos dobrados?
RESPOSTA:
-Que se funden e non flotan.
-Que o papel rompe cando está moi mollado.
MATERIAIS:
-Modelos de flores para colorear
-Rotuladores ou lapis de cores
-Tesoiras
-Recipiente
-Auga
PROCEDEMENTO:
-Coloreamos as flores ao gusto con ceras ou rotuladores.
-Recortamos as flores e despois dobramos os pétalos cara a dentro.
-Introducimos as flores dobradas nun cunco con auga.
-Observamos o que ocorre.
RESULTADO:
Ao introducir as flores na auga aos poucos van abrindo os seus pétalos. Cando as flores se abren totalmente podemos notar que o papel está empapado.
PARA SABER MÁIS:
A capilaridade é unha propiedade dos fluídos en virtude da cal, a superficie libre dun líquido posto en contacto cun sólido, sobe por este “rubindo”.
No noso experimento, se mirásemos a estrutura do papel cun microscopio veriamos que está formado por multitude de fibras. Estas fibras actúan como minúsculos tubos moi estreitos. Ao colocar a flor na auga, esta móllase porque a auga sobe polas fibras do papel polo fenómeno de capilaridade. Ao encher a auga as fibras do papel, estas agrándanse. Cando a auga chega ás fibras situadas nos pliegues ou dobreces da flor, o seu aumento de tamaño obriga aos pétalos para estirarse e abrirse.
O DEDO QUE NON SE MOLLA
PREGUNTA:
Que lle pasará ao noso dedo se o introducimos dentro dun vaso de auga con canela?
RESPOSTA:
-Que nos manchamos coa canela.
-A canela pégase nas paredes do vaso.
MATERIAIS:
-Un vaso
-Auga.
-Canela en po
PROCEDEMENTO:
-Enchemos o vaso con auga.
-Vertemos a canela en po sobre a auga.
-Metemos o dedo dentro do vaso e comprobamos o que pasa.
-Repetimos o experimento unicamente con auga.
RESULTADO:
O dedo sae seco cando o introducimos na auga con canela porque é unha substancia hidrofóbica que non absorbe auga. O dedo sae mollado cando o introducimos no vaso que soamente ten auga.
PARA SABER MÁIS:
Os materiais hidrofóbicos son aqueles que se basean no concepto químico da hidrofobicidad, é dicir, a capacidade da substancia para repeler a auga.
As substancias hidrofóbicas, entre as que se atopa a canela, están compostas por moléculas non polares que repelen as masas de auga e atraen a outras moléculas neutras e aos disolventes non polares.
ARCOS DA VELLA MÁXICOS
PREGUNTAS:
Podemos facer desaparecer as cores deste arco da vella ao metelo na auga?
HIPÓTESE:
-Non se pode porque o rotulador non sae.
-Si, porque hai rotuladores borrables.
MATERIAIS:
-Un recipiente con auga
-Papel
-Cores
-Unha bolsa de plástico
PROCEDEMENTO:
-Debuxamos con rotuladores os nosos arcos da vella no papel.
-Metemos os nosos debuxos na bolsa de plástico e pechámola ben.
-Repasamos a silueta do debuxo cun rotulador negro permanente.
-Introducimos a bolsa dentro do recipiente con auga.
-Observamos o que ocorre.
RESULTADO:
As cores dos nosos arcos da vella desaparecen e soamente se conserva o contorno. Se miramos o debuxo desde arriba, a cor desaparece, pero se se mira de fronte non ocorre nada
CONCLUSIÓN:
O que observamos trátase dun efecto óptico. A incidencia da luz ao atravesar a auga en vertical e chegar ao plástico crea este fenómeno óptico, que se debe á absorción de certas ondas de luz pola auga. Todo isto é debido á refracción da luz. A refracción orixínase no cambio de velocidade de propagación da onda lumínica. Un exemplo deste fenómeno vese cando se mergulla un lapis nun vaso con auga: o lapis parece crebado. Tamén se produce refracción cando a luz atravesa capas de aire a distinta temperatura, da que depende o índice de refracción.
OS GARFOS EQUILIBRISTAS
PREGUNTA:
Podemos apoiar dous garfos sobre un escarvadentes sen que toquen a mesa?
HIPÓTESE:
-Non se pode porque pesan moito e rompen o escarvadentes.
-O escarvadentes rompe co peso.
-Si podemos pero hai que colocar os garfos ben.
MATERIAIS:
-Un vaso
-Dous garfos
-Un escarvadentes
PROCEDEMENTO:
-Entrelazamos os dous garfos.
-Colocamos un escarvadentes entre os dentes do garfo.
-Colocamos o escarvadentes sobre o vaso intentando buscar un equilibrio.
RESULTADO:
Os escarvadentes quedan suxeitos polo escarvadentes porque o centro de masas do conxunto está baixo o seu punto de apoio e mantéñense en equilibrio estable.
CONCLUSIÓN:
Todos os corpos teñen un centro de gravidade onde se aplicación todas as forzas de gravidade. O centro de gravidade do sistema composto polos garfos e os escarvadentes pasa pola liña de apoio. Ao apoiar o peso (forza de gravidade) sobre a mesma dirección polo principio de acción e reacción anúlanse, é dicir o escarvadentes de abaixo está a aplicar sobre o sistema unha forza de igual dirección, igual magnitude e sentido contrario ao peso do sistema.
PESCANDO XEO
PREGUNTA:
Podemos sacar un xeo dun vaso con auga empregando un fío?
HIPÓTESE:
-Non, porque esbarra.
-Non porque pesa moito e romperá o fío.
-Si, hai que atalo.
MATERIAIS:
-Un vaso transparente
-Cubos de xeo
-Auga
-Fío de lá
-Sal
PROCEDEMENTO:
-Vertemos auga no vaso de cristal.
-Botamos un par de cubos de xeo no vaso con auga.
-Co fío de lá intentamos quitar o xeo.
-Despois apoiamos o fío sobre o xeo e engadimos un pouco de sal.
-Agardamos un minutos e tiramos do fía cara arriba.
RESULTADO:
Non puidemos quitar o xeo do vaso empregando soamente o fío. Se botamos sal o fío apégase no cubo de xeo e podemos sacar o xeo facilmente. A explicación é que cando se colocan os cubos de xeo no vaso con auga, o xeo se derrete e a auga arrefría, cando agregamos o sal esta cristalízase sobre a la e os xeos, permitindo que o cubo de xeo se adhira coa la.
CONCLUSIÓN:
Cando colocamos o cubo de xeo no vaso con auga, dous procesos comezaron a ocorrer: o xeo comezou a derreterse na auga e a auga comezou a conxelarse. Debido a que os dous procesos sucederon ao mesmo tempo, podemos dicir que o xeo e a auga están en equilibrio dinámico. Aquí, a velocidade de conxelación e a de derretemento é a mesma. Cando o xeo se derrete, as moléculas de xeo comezan a escapar cara á auga. Doutra banda, cando a auga se conxela, as súas moléculas son capturadas na superficie do xeo. Cando isto ten lugar ao mesmo tempo, pódese dicir que non se crean cambios no xeo ou na auga. Este estado de equilibrio sosterase mentres que a auga manteña a súa temperatura a 0°C (32°F).
Cando botamos sal no cubo de xeo, o estado de equilibrio rompe. As moléculas de sal disolvéronse e uníronse ás moléculas de auga, o que cambiou a taxa de conxelación da auga. Neste intre, o índice de derretemento é moito máis rápido que a conxelación, o que produce que o xeo se derreta. Con todo, para poder restaurar o equilibrio, o punto de conxelación da auga cae, o que provoca que o xeo se conxele na auga salgada. O sal comézase a cristalizar e o xeo volve conxelar ao redor da corda. Isto provoca que o cubo de xeo se adhira aos extremos da corda, o que permite que poidamos levantalo simplemente tirando da corda.
SEN SALIVA NON HAI GUSTO
PREGUNTA:
Que son as papilas gustativas?
Para que necesitamos a saliva?
HIPÓTESE:
-As papilas gustativas son uns graniños que temos na lingua.
-A saliva molla os alimentos para podelos tragar mellor.
-Coas papilas gustativas recoñecemos os sabores.
MATERIAIS:
-Panos de papel
-Anacos de chocolate
PROCEDEMENTO:
-Observamos as papilas gustativas do noso/a compañeiro/a.
-Cun pano de papel limpo secamos a nosa lingua.
-Probamos o chocolate e comprobamos que non ten sabor.
-Esperamos un intre e coa lingua mollada de saliva volvemos a degustar un anaco de chocolate.
RESULTADO:
Coa lingua sen saliva non percibimos o sabor do chocolate. Unha vez que a lingua está mollada pola saliva percibimos o sabor dos alimentos.
CONCLUSIÓN:
Comprobamos que é necesaria a saliva para desgustar os alimentos. Para que os alimentos teñan sabor é necesario primeiro que as substancias químicas que conteñen os alimentos se disolvan na saliva. Unha vez disoltas, estas substancias químicas poden ser detectadas polos receptores das papilas gustativas.
PARA SABER MÁIS:
O sabor defínese como a sensación que causa un alimento ou outra substancia ao introducirse na boca. No sabor inflúe o sentido do gusto, pero tamén o olfacto e a textura. O órgano principal involucrado na percepción do sabor é a lingua. Esta está cuberta de papilas gustativas que conteñen os receptores sensoriais para o sabor: as papilas gustativas.
O gusto é un dos sentidos. É a capacidade de detectar substancias a través dos receptores gustativos, o sentido corporal que permite a detección de substancias químicas disoltas na boca, procedentes xeralmente dos alimentos. O sentido do gusto depende da estimulación dos botóns gustativos, os cales se atopan nas papilas gustativas situadas na lingua, órgano musculoso situado dentro da boca ou cavidade oral.
Para que a información do gusto que teñen os alimentos, o sabor sexa transmitida ao cerebro é necesario que primeiro se trituren os alimentos cunha boa mastigación ata que cheguen aos a súa forma máis líquida, as substancias químicas que conteñen disólvanse na saliva. Unha vez disoltas, estas substancias químicas poden ser detectadas polos receptores das papilas gustativas.
Calquera alteración do fluxo salival, como unha respiración oral, unha mastigación unilateral, a falta de hidratación, medicacións ou algunha enfermidade, alterarán o sabor.
ÁRBORES ILUMINADAS
PREGUNTA:
Os limpapipas son materiais condutores da electricidade?
Pensades que o LED alumeará se construímos un circuíto con eles?
HIPÓTESE:
Si, porque teñen cables dentro.
Non, porque se queiman.
MATERIAIS:
-Unha pila de botón de 3V
-2 limpapipas
-Un diodo LED
-Cinta adhesiva
-Tesoiras
PROCEDEMENTO:
-Coa axuda das tesoiras limpamos os extremos dos dous limpapipas ata que quede parte dos arames visibles.
-Colocamos o arame dun limpapipas sobre a cara positiva da pila e o outro pola cara negativa.
-Suxeitamos os limpapipas pegándoos coa cinta adhesiva para que non se movan.
-Dobramos os limpapipas para darlles formas de árbore.
-Colocamos o LED nos outros extremos e miramos se acende.
RESULTADO:
Os limpapipas teñen un material condutor no interior e por iso o noso LED alumea cando o colocamos correctamente sobre eles.
PARA SABER MÁIS:
Un circuíto eléctrico é un conxunto de elementos que, unidos convenientemente entre si, permiten a circulación de electróns (electricidade). A disposición dos elementos hai de ser correcta e pechada. Se dispoñemos todos os elementos en liña ou nunha orde errónea, non poderemos garantir a subministración de enerxía. Por tanto, para que circule a enerxía eléctrica debemos facer un circuíto pechado, todos os compoñentes deben estar conectados entre si.
Ademais, precisamos usar materiais condutores. Os materiais condutores son aqueles materiais que deixan pasar a corrente eléctrica con facilidade ou que ofrecen pouca resistencia ao seu paso (cobre, prata, aluminio...). Por outra banda, denominamos illantes a aqueles materiais que non deixan pasar ou que permiten o paso de pouca corrente eléctrica (mica, porcelanas, vidro...).
No noso circuíto empregamos os seguintes elementos:
-Unha pila de 3V, que é o xerador do circuíto. Produce a enerxía eléctrica e ten dous polos ou bornes, positivo e negativo. Por un entran os electróns e por outro saen. Desta forma, xérase a corrente.
-Limpapipas que son os cables que transportan a corrente eléctrica desde o xerador ata os demais elementos do circuíto.
-Unha lámpada LED que recibe a corrente eléctrica que lles chega mediante os cables (limpapipas) desde o xerador e transfórmana en luz.
A ESTRELA QUE SE MOVE
PREGUNTA:
Que pensades que vai ocorrer se mollamos os escarvadentes?
HIPÓTESE:
-Vanse mollar e flotar
-Móvense
MATERIAIS:
-Escarvadentes de madeira
-Auga
-Unha xiringa
-Un prato
-Colorante (opcional)
PROCEDEMENTO:
-Tinguimos a auga (este paso é opcional)
-Dobramos os escarvadentes pola metade, sen que rompan.
-Colocamos os escarvadentes uníndoos polo seu dobrez enriba do prato.
-Coa xiringa collemos a auga.
-Vertemos unhas pingas de auga xusto onde se unen as dobreces dos escarvadentes.
RESULTADO:
Cando botamos as pingas de auga nas dobreces dos escarvadentes, os escarvadentes vemos claramente como se moven. Observamos como os escarvadentes absorben a auga a través dos seus extremos dobrados. As fibras da madeira ínchanse, permitindo que a parte humedecida se desprace lentamente ata formar unha estrela.
CONCLUSIÓN:
Con este experimento podemos demostrar as propiedades físicas da madeira como son a porosidade e a capacidade de absorber a humidade.
Ao dobrar os escarvadentes pola metade quedan unidos por unhas cantas fibras e ao verter a auga sobre elas ínchanse pola porosidade da madeira. Cando se expande o volume das fibras a forma da figura modifícase e así conseguimos que a nosa estrela se abra.
Os escarvadentes móvense porque a madeira é moi porosa e está composta por pequenos condutos capilares, que son como pequenos tubos, os cales transportan as substancias nutritivas e sales minerais disoltos na auga. Así, cando cortamos as árbores para producir estes escarvadentes ou mobles ou outros obxectos feitos de madeira, os condutos capilares baléiranse lentamente facendo que a madeira se vaia secando, pero non desaparecen. Por iso cando botamos a auga os escarvadentes absorben esta auga por onde están dobrados, e as fibras de madeira ínchanse e por iso vanse movendo os escarvadentes e adoptando novas formas.
CHUVIA DENTRO DUN VASO
PREGUNTA:
Podemos recrear o fenómeno da chuvia con cousas que temos na casa?
HIPÓTESE:
Si, pero temos que facer que se evapore a auga.
MATERIAIS:
-Un frasco de vidro
-Auga
-Escuma de afeitar
-Colorante vexetal ou témpera
-Xiringa ou contagotas
PROCEDEMENTO:
-Enchemos o frasco con auga ata completar as tres cuartas partes da súa capacidade.
-Poñemos escuma de afeitar sobre a superficie da auga.
-Agardamos uns instantes e agregamos unhas pingas de colorante sobre a escuma.
RESULTADO:
A nube de escuma, presionada polas pingas de colorante, provocará un efecto choiva que podemos observar dentro do frasco.
CONCLUSIÓN:
As nubes artificiais que creamos coa escuma de afeitar chámanse en realidade cúmulos, porque os cúmulos son nubes que presentan un desenvolvemento vertical e con bordos definidos. Este tipo de nubes teñen un aspecto algodonoso e poden converterse noutros tipos de nubes en función de factores como a humidade ou a temperatura. Teñen normalmente un aspecto alongado, no canto de horizontal, porque as correntes termais que as formas soben cara a unha altura onde o aire pódese condensar.
A condensación o proceso de agrupación de pingas que se produce nas nubes e é precisamente un dos fenómenos que pasaron no noso experimento con nubes artificiais. Cando as pingas arrefríanse, os cúmulos condénsanse en partículas en po e son máis grandes. Por iso, a condensación fai que as pingas se precipiten e caian ao fondo do vaso. No noso caso, en forma dunha preciosa choiva de cores.
Ao final tamén aprendemos que as nubes de verdade son produto do vapor de auga na atmosfera. Ao expoñerse ao aire frío o vapor transfórmase en auga líquida ou sólida: xeo. Cando as nubes teñen peso suficiente a auga precipítase sobre a superficie e ese é o proceso que se recrea no noso experimento.
DESXEO CON SAL
PREGUNTA:
Por que botan sal nas estradas cando xea ou neva?
HIPÓTESE:
Porque o sal derrete o xeo.
Para non patinar cos coches.
MATERIAIS:
-2 pratos
-Cubos de xeo
-Sal
ELABORACIÓN:
-Colocamos 5 cubos de xeo en cada un dos pratos.
-Botamos sal por enriba dos xeos dun dos pratos.
-Agardamos un anaco (aproximadamente 15 minutos) e observamos os cambios que se produciron.
RESULTADO:
O xeo do prato con sal está practicamente todo derretido, mentres que o xeo do prato sen sal está algo derretido, pero aínda se observan os anacos de xeo case enteiros.
Nos dous casos podemos observar que a auga que estaba en estado sólido (xeo) pasa a estado líquido.
CONCLUSIÓN:
Cando disolvemos unha substancia en auga o seu punto de fusión (temperatura á que unha substancia pasa de estado sólido a líquido) descende. Isto quere dicir que se a auga se conxela a 0ºC, a presión atmosférica normal, disolvendo nela unha substancia como o sal, obtemos o que se denomina unha disolución (un sólido disolto nun disolvente). Esta disolución de auga e sal posúe un punto de conxelación menor que eses 0ºC, dependendo da cantidade de sal que se lle engada.
TALLER DE ALIMENTACIÓN SAUDABLE
PREGUNTA:
Podemos elaborar sobremesas sen engadir azucre?
Con que podemos adozar as nosas preparacións?
HIPÓTESE:
Non, porque as sobremesas son doces e teñen azucre.
Si, porque o mel é doce.
MATERIAIS:
-Copos de avea
-Plátanos
-Mazás
-Chips de chocolate sen azucre engadido
-Fritidora de aire
-Batedora de vaso
PROCEDEMENTO:
-Esmagamos un par de plátanos nun recipiente cun garfo.
-Engadímoslles copos de avea e chips de chocolate e mesturamos.
-Formamos galletas coas mans e metémolas na fritidora de aire para cociñalas.
-Mentres se cociñan as galletas, cortamos anacos froita e poñémolos no vaso da batedora.
-Batemos e vertemos o zume resultante en vasos.
-Probamos as nosas preparacións.
RESULTADO:
-Coa mestura de plátano e avea fixemos unhas saborosas galletas. O plátano axúdanos a adozar sen necesidade de engadir azucre nin endulzantes artificiais.
-Coa froita triturada na batedora fixemos batidos.
PARA SABER MÁIS:
O azucre é un tipo de carbohidrato que está presente nunha gran cantidade de alimentos que inxerimos diariamente. De feito, o noso organismo require do azucre para realizar diversas actividades e funcionar correctamente.
Dentro dos azucres ou carbohidratos podemos atopar os que están incluídos naturalmente nos alimentos como cereais, froitas, verduras, leite e legumes; e os azucres engadidos ou refinados, que son aqueles alimentos adozados artificialmente como lambetadas, pasteis, galletas etc.
En cuestión de nutrición, o mellor para nenos e nenas son os azucres presentes naturalmente nos alimentos e non os engadidos, xa que, segundo a Organización Mundial da Saúde, os casos de obesidade infantil eleváronse como nunca nos últimos anos e unha das causas, é o exceso de azucre engadido na dieta dos nenos, que está directamente relacionado co risco de diabetes e hipertensión.
O PANTASMA BAILARÍN
PREGUNTA:
-Podemos levantar un pano de papel empregando un globo?
HIPÓTESE:
-Si, se o fretamos na manga do xersei.
MATERIAS:
-Globos
-Panos de papel
-Rotuladores
PROCEDEMENTO:
-Separamos as capas dos panos de papel e debuxamos un pantasma nunha delas.
-Inflamos os globos.
-Refregamos o globo pola manga do xersei e acercámolo ao pano.
-Volvemos a fretar o globo e pasámolo polo cabelo do noso compañeiro ou compañeira.
RESULTADO:
-Observamos como algúns dos pantasmas comezan a elevarse un pouco.
-Algúns nenos e nenas debuxaron os seus pantasmas sobre panos de papel sen separarlles as capas. Ao ser máis pesados, os pantasmas non se elevaron, así que moitos repetiron o experimento.
-Algúns nenos e nenas din que conseguen levantar máis ao pantasma ao fretar o globo no pantalón porque ten un tecido diferente ao xersei.
-O noso pelo tamén se levanta cando acercamos o globo.
CONCLUSIÓN:
A electricidade estática é a acumulación de carga eléctrica nun obxecto cando se frega contra outro obxecto. Fai que os obxectos se peguen cando teñen cargas opostas e repélense cando teñen a mesma carga.
A materia está composta por átomos, que á súa vez están formados por electróns, protóns e neutróns. Os electróns teñen carga negativa, os protóns teñen a mesma cantidade de carga pero positiva e os neutróns non teñen carga. Normalmente os átomos son neutros porque teñen o mesmo número de electróns que de protóns. Con todo, cando dous obxectos póñense en contacto, os electróns dos átomos dun deles poden pasar ao outro obxecto.
Cando fregamos un globo sobre o cabelo ou sobre a nosa roupa, algúns dos electróns móvense facía o globo, prodúcese electricidade estática. Esta carga é negativa e cando a pasamos preto que unha carga eléctrica positiva, como no caso do papel prodúcese a atracción entre ambas as cargas.
Aínda que esta electricidade estática non se ve, é invisible, é tan forte como para atraer o papel facía ela, por iso podemos observar como as pantasmas se van desprazando e bailando á vez do globo. Cando a carga se neutralíza o papel cae e debemos volver cargar para repetir o experimento.
OXIDACIÓN DA MAZÁ
PREGUNTA:
Por que a mazá cambia de cor cando se corta? Por que cando cortamos ou mordemos unha mazá se pon de cor marrón? Por que se oxida a mazá?
HIPÓTESE:
-Porque ten ferro e se oxida.
-Non se oxida, é podre.
MATERIAS:
- Mazás
- Auga
- Zume de limón
- Mel
- Leite
- Coitelo
- Pratos
PROCEDEMENTO:
-Cortamos as mazás en anacos con axuda dun coitelo e reservamos.
-Disolvemos un pouco de mel en auga.
-Vertemos cada un dos líquidos nos pratos e a continuación colocamos uns anacos de mazá sobre eles.
-Colocamos uns anacos de mazá nun prato sen líquido.
-Esperamos 30 minutos e observamos o que ocorre.
RESULTADO:
Observamos que os anacos de mazá con zume de limón, mel e leite non se oxida e os cachos de mazá sen líquido e con auga sí, cambia de cor (adquire cor marrón).
Tamén observamos que se oxidan máis rápido os anacos pequenos que os anacos grandes, polo que a velocidade de reacción aumenta ao aumentar a superficie de contacto.
CONCLUSIÓN:
A mazá sofre un proceso ao que se lle chama oxidación. Ocorre cando se expón ao aire unha vez cortada ou pelada. Unha encima é liberada ao reaccionar co osíxeno e fai que a mazá se volva marrón. Este fenómeno coñécese como oscurecimiento encimático. No caso de froitas e hortalizas son tres os compostos involucrados: a encima polifenoloxidasa (PFO), os compostos fenólicos e o osíxeno.
No experimento obsérvase que algúns ácidos, como o acedo cítrico do limón serven como antioxidante. Tamén se pode observar no leite que é outro ácido. Os ácidos atrasan o proceso de oxidación debido ao baixo ph. O osíxeno primeiro reacciona co ácido e cando esgota o ácido reaccionará coas encimas da mazá. De aí o proceso de oxidación é máis lento cando ten limón.
O mel tamén ten un composto que frna a enzima causante da oxidación. Conta cunha serie de compoñentes con propiedades antioxidantes: compostos fenólicos, flavonoides, vitamina C… que son achegados polas plantas cuxo néctar e pole cultivaron as abellas.
