Segundo o calendario do Libro e da Lectura, o 3 de novembro (dende o ano 2021) celebramos o Día do Lector e da Lectora. Esta efeméride coincide co aniversario do nacemento de Xosé Neira Vilas: un 3 de novembro de 1928 nacía en Gres o autor de Memorias dun neno labrego.
 Con tal motivo a nosa recomendación lectora para conmemorarmos este día é Chegan forasteiros, obra editada en 1992 por Edicións do Castro e que a mediados deste 2023 foi reeditada por Galaxia dentro da súa Biblioteca Neira Vilas. Obra que, ilustrada con primor por Xosé Vizoso,  presenta unha pequena colección de relatos curtos pensados para un público novo. Velaí algúns títulos: “Ramón, o do acordeón”, “O Andrés era portugués”, “A Feira da Regateira”, “Lourido estaba fuxido”...
 

E, para quentar a boca, uns parágrafos do comezo:
 

"Fun pasar as vacacións á Aldea Vella, onde vive meu tío Felipe, home habelencioso e falangueiro. Eu tiña estado alí algunhas veces, de présa. Uns bicos, unhas carreiras pola horta, de par dun cadelo xalgarete, apañando mazás e pexegos; unha losqueadiña agarimosa de miña tía Pilara, coa requinaterna de sempre: “Canto medrou este furabolos!” E nada máis. Porque meu pai, decote apurado, veña de acender o motor do coche e veña dicirme: “Arturo, bule, espabílate que nos imos”.
 Pero esta vez botei alí unha tempada. E paseino ben, moi ben, falando con xentes dos arredores que sabían quen eu era; deprendendo novos xogos; vendo cada día ferramentas e animais que denantes só vira nos libros… E meu tío falándolles de min ós veciños, levándome por leiras e resíos, contándome historias dos mouros e cantaruxando para min cancións do tempo da guerra. E entre unha leria e outra, veña de chamarme “forasteiro”, con certa retrónica e con ese seu dicir tan chusco, tan pavero.
 Non me caía ben nin mal aquela palabriña, pero como era nova no meu dicionario de por dentro, andeina remoendo, saboreando, ata que meu tío, que para todo ten resposta, me dixo un dia:
 -Pois verás, Arturiño, aínda que non teñen nada que ver comigo, vouche contar a historia de máis de catro forasteiros que pasaron pola Aldea Vella cando eu era coma ti. Verás que tamén aquí, neste recanto do mundo, pasan cousas... Non saen nos papeis, nin pola radio, pero teñen o seu chiste...
 Meu tío Felipe calou, quedou coma aloulado, ollando para dentro, coma se estivese remoendo algo, e contoume o ir e vir dalgúns forasteiros que recordaba".

(NEIRA VILAS, Xosé, Chegan forasteiros, Galaxia, Vigo, 2023, pp.: 11-12)

      En 1992 a foto do músico Vedran Smailović (Saraievo, 1956), tocando o Adagio atribuído a Albinoni co seu violonchelo entre os cascallos da biblioteca de Saraievo dou a volta ao mundo;

era a súa particular homenaxe ás 22 persoas que foron asasinadas cando facían cola para recibir pan en maio dese mesmo ano.   Elas e o propio edificio da biblioteca foron unhas vítimas máis do conflito dos Balcáns. Ironicamente moitos dos autores do acto vandálico de destrución da biblioteca eran habituais usuarios dela, o mesmo responsable de ordenar a súa destrución fora profesor de literatura da Universidade de Saraievo e amaba a poesía de Shakespeare.
    Para non esquecer ese masacre cultural e reivindicar o papel das bibliotecas como salvagardas da cultura humana, instaurose, dende o ano 1997, a data do 24 de outubro como o Día Internacional das Bibliotecas.
    O perseguimento que chega incluso a destrución física dos soportes materiais e humanos do coñecemento (a queima de libros ou a aniquilación de significados persoeiros do mundo cultural, por exemplo) é unha desgraciada constante histórica.
    Mentres tecleamos estas liñas algúns lugares do noso planeta, de xeito especial aqueles que viven  a cotiandade da extrema violencia (Ucraína, Próximo e Medio Oriente, Etiopía...) están a sufrir unha espoliación cultural que os empobrece e nos empobrece porque no mundo globalizado que vivimos nada nos pode ser alleo.
    Quixeramos contradecir ao comediógrafo latino Plauto que na Asinaria (acto II, escena IV v.  89) escribiu: “Lupus est homo homini” mais a contumaz realidade obríganos a darlle a razón.

Vedran Smailović tocando o violonchelo nas ruínas da biblioteca de Saraievo. Foto de Mikhail Evstafiev

    Din que a música amansa as feras. Nesta nova Xornada Internacional das Bibliotecas, tezamos redes para que os acordes do violonchelo de Vedran Smailović  e de todos os instrumentos musicais do mundo amansen á fera que levamos dentro, eliminando o afán destrutor da cultura en todas as súas formas e  que non teñamos que vivir nas tebras da ignorancia, magnífico caldo de cultivo da irracionalidade, o rancor e o fanatismo.

    O lema deste ano para o Día das Bibliotecas, "Tecendo Comunidades", pretende destacar o papel fundamental que desempeñamos as bibliotecas na construción de lazos fortes dentro das nosas comunidades. As bibliotecas somos centros de conexión e aprendizaxe, onde as historias, as experiencias e os coñecementos son os fíos que unen aos cidadáns.
    As bibliotecas non somos só lugares cheos de libros: somos corazóns palpitantes dentro das nosas comunidades, somos espazos de encontro e diálogo. O Día das Bibliotecas pon en valor o traballo que realizamos todas as bibliotecas españolas, de todas as tipoloxías (públicas, escolares, universitarias, especializadas e nacionais/rexionais), para conectar aos nosos usuarios, crear redes de apoio e colaboración, fomentar a participación e o diálogo cidadán, facer accesible a cultura e o coñecemento a toda a poboación, independentemente da súa idade, xénero, raza ou lugar de residencia.
    Imaxinamos as bibliotecas como uns teares onde se ganduxan relacións e coñecementos, onde se anuda o sentido de pertenza. "Tecendo Comunidades" salienta esta importante función social das bibliotecas, que dan forma á nosa comprensión colectiva, facilitan o intercambio de ideas diferentes e proporcionan un espazo seguro para o crecemento persoal e colectivo. Cada visita, cada lectura, cada conversación, achega o seu fío único a este tecido comunitario. A través destes intercambios e conexións, as nosas diferenzas e similitudes únense, mostrando a diversidade e riqueza das nosas comunidades.

(da presentación oficial deste Día: https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/bibliotecas/mc/dia-bibliotecas-2023/presentacion.html