Título node Learning object

ProxectoTERRA (curso 2021/22)
Mér, 16/07/2014 - 11:00

ProxectaFicha técnica

Institución:

  • Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda
    • Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia
    • ONGD Arquitectura Sen Fronteiras
    • Axencia de Protección da Legalidade Urbanística

Ámbito: patrimonio / identidade territorial / arquitectura e urbanismo / dereito ao hábitat / desenvolvemento sustentable
Definición:  o ProxectoTERRA é un proxecto do Colexio de Arquitectos de Galicia dirixido ás distintas etapas educativas co fin de contribuír a mellorar a formación que a poboación escolar galega debe ter sobre as xentes, os espazos e os lugares que habitamos. Trata de crear poboación crítica e propositiva sobre o noso medio construído para acadar unhas mellores condicións de vida para todas as persoas, atendendo á premisa do Dereito ao Hábitat.

O obxectivo do programa é que o alumnado perciba o hábitat humano desde as diferentes perspectivas que abordan os materiais elaborados e postos á disposición da comunidade educativa desde o ProxectoTERRA. O hábitat estúdase afondando en diferentes aspectos, como son a paisaxe, o territorio, o urbanismo, a arquitectura ou o medio ambiente, dependendo do enfoque escollido en cada proxecto desenvolvido nos centros, aínda que sempre é ben considerado que se aborde un proxecto desde diversas perspectivas e se chegue a formular e desenvolver un proxecto interdisciplinar.

Vinculación cos ODS da Axenda 2030:

  • ODS 11. Cidades e comunidades sustentables
  • ODS 4. Educación de calidade
  • ODS 10. Redución das desigualdades
  • ODS 15. Vida de ecosistemas terrestres

Temporización: curso completo
Alumnado ao que vai dirixido: infantil, primaria, ESO, bacharelato e FP (grao básico, medio ou superior), ensinanzas de réxime especial (escolas de artes) e educación especial
Límite de centros participantes: 45
Límite de docentes participantes por centro:  non hai límite. Con todo, o número de profesorado implicado debe ser proporcional ao número e contidos das actividades a realizar

Criterios de selección:

  1. Calidade do proxecto presentado.
  2. Utilización de dinámicas metodolóxicas activas, cooperativas e centradas na experiencia e na contorna próxima do alumnado.
  3. Deseño de actividades que fomenten a innovación educativa.
  4. Participación de diversos axentes da comunidade educativa de maneira cooperativa.
  5. Especificación da responsabilidade de cada docente participante.
  6. Ter participado con anterioridade nas actividades do ProxectoTERRA.

Criterios de exclusión:

  1. Non adecuación ás modalidades do proxecto.
  2. Descrición escasa ou inadecuada do proxecto.

Responsable do programa:

Nome: Alberto Fortes Novoa.
Departamento: coordinador, docente de secundaria.
Teléfono: 616 603 125
Correo electrónico: proxectoterra@coag.es

Nome: Sabela Girón Gesteira.
Departamento: coordinadora
Teléfono: 676 033 121
Correo electrónico: proxectoterra.actividades@coag.es

Xustificación

ProxectoTERRA é un proxecto de cooperación co mundo da educación do Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, cofinanciado pola Axencia de Protección da Legalidade Urbanística e a Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda da Xunta de Galicia, dirixido ás distintas etapas da educación obrigatoria co obxectivo de colaborar no proceso de construción do coñecemento que os escolares de Galicia deben ter dos espazos e lugares que habitamos. O ProxectoTERRA desenvólvese desde o ano 2000 e todos os centros educativos contan, no centro, co material elaborado para o seu emprego nas aulas de Educación Infantil, Primaria ou Secundaria. Os diferentes materiais foron elaborados contando coa participación de profesorado do nivel correspondente e adaptándoos ás competencias e contidos do currículo de cada etapa educativa.

 

Obxectivos

  • Contribuír a mellorar o coñecemento sobre os espazos que habitamos e sobre a identidade territorial de Galicia, mediante a toma de consciencia da implicación e responsabilidade da cidadanía na construción e posta en valor destes espazos.
  • Tomar conciencia dos problemas básicos da ocupación do territorio e da arquitectura cunha visión crítica e construtiva desde un enfoque de dereitos.
  • Tomar conciencia da importancia dos nosos espazos vitais na nosa calidade de vida, prestando atención ao entorno escolar como espazo de relación da infancia e xuventude.
  • Entender a importancia do patrimonio construído herdado, entendéndoo como resultado dun continuo histórico que ten a virtualidade de unir pasado, presente e futuro, na conformación da identidade dunha comunidade.

Desenvolvemento das competencias clave

  • Competencia en comunicación lingüística
  • Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
  • Competencia dixital
  • Competencia en aprender a aprender
  • Competencias sociais e cívicas
  • Competencia en sentido de iniciativa e espírito emprendedor
  • Competencia en conciencia e expresións culturais

 

Actividades

O ProxectoTERRA é un programa aberto, mais a continuación indicamos algunhas actividades (formacións, saídas ou materiais) que podian ser de utilidade para a elaboración do proxecto.

Para desenvolver un proxecto do programa é preciso abordar os conceptos de Dereito ao Hábitat e Hábitat Humano (aconséllase consultar a unidade didáctica O Dereito ao Hábitat, promovida por Arquitectura Sen Fronteiras). O alumnado poderá abordar a necesidade de respectar a nosa paisaxe coma un factor básico para comprender que debemos coidala e protexela, poñendo en valor as características propias da paisaxe galega. Tamén é posible estudar como está formado o territorio galego e que factores inflúen nel, como se constrúe ou como se ordena e como se protexen os seus elementos (ecosistemas, clima, vexetación, fauna, flora, formas de habitar, cultivos…). Poderase estudar o valor do noso patrimonio a través da arquitectura e urbanismo ou atendendo á necesidade de respectar o medio ambiente para garantir a sostibilidade do noso hábitat máis próximo e comprender a necesidade de ter unha mirada crítica e construtiva desde un enfoque de dereitos.

Outro modo de achegarse ao Dereito ao Hábitat é comprendendo a necesidade de mellorar o hábitat propio e inmediato, o cal é posible por medio de propostas de transformación dos patios e espazos educativos nos que se desenvolve a actividade lectiva. Desenvolvendo un proxecto deste tipo o alumnado toma conciencia da importancia dos nosos espazos vitais na nosa calidade de vida, prestando atención ao entorno escolar como espazo de relación que atenda ás necesidades e características diversas de todas as persoas que fan uso del e facendo estensible esta realidade ao resto da comunidade, atendendo a criterios de sensibilización e de transferibilidade do proxecto.

As diferentes temáticas descritas poden ser abordadas no proxecto que se presente de xeito individual ou conxunto, valorando positivamente que se aborde un mesmo proxecto desde enfoques diversos. Enténdese que o hábitat, a arquitectura, o urbanismo, a paisaxe, o territorio ou o medio ambiente son ámbitos de coñecemento tanxentes e complementarios entre si, que ademais son abranguibles desde diferentes materias e departamentos, co cal o programa pode dar lugar a crear sinerxias entre diferentes ámbitos académicos que resulten nun proxecto interdisciplinar. Desde o ProxectoTERRA  considérase que este tipo de proxectos, polo xeral, resultan moito máis enriquecedores para o alumnado e revirten de xeito positivo no resto da comunidade educativa, dando a coñecer na nosa sociedade a formas de habitar do ser humano sobre o territorio e espallando o respecto polo noso patrimonio.

Formación (carácter voluntario):

As actividades de formación terán lugar coordinadas co CAFI e dentro do Plan Anual de Formación do Profesorado durante o 1º e 2º trimestre. Non teñen carácter obrigatorio, mais poden axudar ao novo profesorado que se incorpora ao proxecto, ou a ampliar algunha das liñas de actuación traballadas en cursos pasados:

  • G2102013 - ProxectoTERRA. A construción do territorio e da paisaxe. Plan Proxecta

  • G2102014 - ProxectoTERRA. Cartografías. Plan Proxecta

  • G2102016 - ProxectoTERRA. Deseño de patios e espazos educativos. Plan Proxecta

  • G2102015 - ProxectoTERRA. Dereito ao Hábitat. Plan Proxecta

Saídas:

Se a situación o permite, recuperaranse as saídas e intercambios territoriais que se teñen desenvolvido en cursos anteriores. Para participar nesta saídas é necesario previamente traballar na aula co alumnado co material de ProxectoTERRA. As saídas de un día serán ás diferentes cidades galegas (Allariz, Pontevedra, Ferrol, Santiago de Compostela, Lugo, …) e os intercambios territoriais de dous días a diferentes enclaves paisaxísticos e arquitectónicos do territorio galego-portugués (Ferrol - Fragas do Eume, Courel – Ribeira Sacra, Allariz, Melgaço, Guimarães ou Porto). As saídas e intercambios intentaranse levar a cabo entre o 2º e 3º trimestre.

Outras actividades:

Ao longo do curso ofertaranse aos centros outras actividades complementarias como a actividade da Axencia de Protección da Legalidade Urbanística (APLU) como organismo autonómico que desenvolve unha labor directamente relacionada co medio, en especial con aquel menos urbanizado e merecedor de protección, coa finalidade de recuperar o seu estado natural e orixinario. A APLU colabora co ProxectoTERRA propoñendo un proxecto lúdico - educativo para nenas e nenos relacionado co coñecemento do territorio de Galicia, nace así o proxecto “EU SON INSPECTOR@ URBANÍSTIC@. COIDA DO TERRITORIO, COIDA DO TEU”. O obxectivo principal do proxecto é sensibilizar, concienciar, divulgar e formar a nenas e nenos da Comunidade Autónoma de Galicia en relación ao medio e á intervención e ordenación do noso territorio.

Comprender a complexidade do territorio e da paisaxe e aprender dos elementos que o compoñen é fundamental para que as sociedades actual e futura realicen un uso responsable e sustentable do territorio.

Recursos

  • Materiais didácticos:

Infantil: o conto “Sabela e as zocas máxicas” forma parte destes recursos educativos. A tráves de tres historias: O Segredo do faiado – O moletiño de pan – O tesouro da escola, contamos con orientar a observación e a vivencia dos espazos cotiás do alumnado de educación infantil no ánimo de facelas o máis diversas e completas posibles.

Primaria: para educación primaria establecéronse tres escalas espaciais axustadas a cada un dos ciclos:

  • 1º ciclo: Os espazos inmediatos. O espazo trabállase utilizando a percepción, buscando as sensacións do alumnado ao enfrontalo coa paisaxe máis próxima e cos seus espazos inmediatos sen superar a rúa ou a aldea.
  • 2º ciclo: Os espazos intermedios. O espazo trabállase mediante a observación dos seus elementos constituíntes e das analoxías e diferenzas existentes entre espazos intermedios, poñendo como límite o barrio ou a parroquia.
  • 3º ciclo: Os espazos afastados. Afróntase a análise da interacción do home e do medio, de modo que permite albiscar o carácter dinámico do territorio. Esta análise faise en espazos afastados, o que posibilita o achegamento ao concepto de 'identidade territorial' como resultado de procesos históricos concretos.

Secundaria:

  • Arquitectura popular. Paseo polos presupostos, medios, factores condicionantes, contribucións e valores que se derivan da arquitectura anónima universal. Unha aproximación á nosa arquitectura vernácula como singular concreción dos principios universais que guían a estas arquitecturas.
  • Arquitectura contemporánea. Un achegamento, desde as súas orixes, aos conceptos e valores espaciais da arquitectura moderna. O coñecemento de novas linguaxes e a valoración do pluralismo arquitectónico actual, tanto a nivel universal coma do noso contorno.
  • Identidade territorial. Descrición do proceso histórico de conformación territorial do noso país a través do estudo das nosas formas territoriais básicas, dende a aldea, a parroquia e a vila ata a cidade e a área metropolitana.
  • PAGUS: Galicia, un país de paisaxes. A publicación do currículo da LOMCE contempla a materia de libre elección de centros de “Paisaxe e sustentabilidade” para 1º e 2º de ESO. Co fin de que puiderades contar con estes novos recursos no inicio do curso e os teñades en conta no momento de elexir as materias a impartir, aportamos os nosos materiais sobre Paisaxe “PAGUS. Galicia un país de paisaxes”.
  • Dereito ao Hábitat:

Para abordar os conceptos de Dereito ao Hábitat e Hábitat Humano proponse a Unidade Didáctica O Dereito ao Hábitat, elaborada por Hábitat Social e promovida por Arquitectura Sen Fronteiras: Ligazón

Criterios de avaliación das memorias finais

Criterios xerais do Plan Proxecta

1 .Creación dunha rede de traballo cooperativa na comunidade educativa entre alumnado, profesorado, familias e/ou institucións da contorna. Valorarase especialmente a participación activa do alumnado no desenvolvemento do proxecto (toma de decisións, realización do produto final etc).

2. Interdisciplinariedade (achegas desde distintos departamentos didácticos, disciplinas ou materias) e transferibilidade do proxecto.

3. Impacto e difusión do proxecto. É imprescindible incorporar na memoria, a través de ligazóns (páxinas web, blogs etc), evidencias gráficas e/ou documentais do traballo realizado que permitan constatar o desenvolvemento do proxecto

Criterios específicos

4. A adecuación ás temáticas propostas: dereito ao hábitat, arquitectura, urbanismo, patios escolares, paisaxe e territorio.

5. A coherencia dos obxectivos do proxecto co traballo realizado.

6. Calidade e profundidade da memoria final que evidencie o proceso e desenvolvemento do proxecto.

 

Selección de boas prácticas:

  • Conservación sostible do patrimonio - IES Praia Barraña (Boiro): ligazón
  • Coñecendo o noso hábitat: Miño - CPI Castro Baxoi (Miño): ligazón
  • Descubre o teu barrio - IES Alexandre Bóveda (Vigo): ligazón
  • Repensando o patio do Cova - CPI de Cova Terreña (Baiona): ligazón
  • O lugar onde vivimos - IES Terra de Trasancos (Narón): ligazón
  • Unha ollada sobre o noso hábitat - IES Francisco Aguiar (Betanzos): ligazón
  • A paisaxe de Ames - IES Plurilingüe de Ames: ligazón
  • Ver, vivir, estimar, xestionar o territorio - IES de Ponte Caldelas: ligazón
Ligazón á web do programa

Menús Learning object node R

Plan Proxecta

Sen términos
IMPRIMIRRECOMENDAR

Colectivo

Tema

Sección