Skip to Content

Novembro 2021

Decembro 21

O 31 de marzo de 1881 chegaba a Ourense a primeira locomotora, na data da quinta e última prórroga que lle dera o Congreso á Compañía MZOV, concesionaria do ferrocarril de Medina a Zamora e de Ourense a Vigo. Algo máis de 140 anos despois, o pasado luns 22 de novembro, chegaba a Ourense, cunha ducia de anos de retraso, o AVE en viaxe de probas; será o vindeiro 21 de decembro cando comezará a operar comercialmente. Aproveitamos esta circunstancia para lembrar os versos cos que Curros Enríquez  (Celanova, 1851- A Habana,  1908) saudou a chegada do ferrocarril á Cidade das Burgas:

Na chegada a Ourense da primeira locomotora

Velaí ven, velaí ven avantando
comaros e corgas, e vales, e cerros.
¡Vinde vela, mociños e mozas!
¡Saludaina, rapaces e vellos!

Por onde ela pasa
fecunda os terreos,
espértanse os homes,
frolecen os eidos.

Velaí ven, velaí ven tan oupada,
tan milagrosiña, con paso tan meigo,
que parece unha Nosa Señora,
unha Nosa Señora de ferro.

Tras dela non veñen
abades nin cregos;
mais vén a fartura
¡i a luz i o progreso!

(in Aires da miña terra)

 

Ilustracións: Chegada a Ourense da locomotora, La Ilustración Gallega y asturiana (superior) e Curros en El Heraldo de Madrid, 22-10-1904 (inferior)

Decembro 21

Cartas al señor A.

Cuando el Alzheimer vino a casa  de  Anna Sakowicz

        Na década dos sesenta do pasado século,  Alois Alzheimer puxo nome a unha enfermidade descoñedida ata entón: un dos grandes males do noso tempo, un proceso dexenerativo que rouba o pasado e o presente das persoas que o padecen e das familias que viven cos doentes. Neste libro, a pequena  Anielka, utilizando o xénero epistolar, fainos pensar sobre a frustración e a dor que sofre cando ve que a súa avoa non lembra o seu nome, ou cando a confunde coa súa nai, pero tamén o gran agarimo con que a trata. Unha obra para remover as emocións e mostrar una versión concreta da vivencia desta terrible enfermidade.
    
    Señor A:
    Me llamo Anielka.

    Hasta hace poco vivía con mis padres y mi hermana, pero un día se mudó con nosotros la abuela. Entonces empezaron los problemas, porque nadie imaginó que usted se mudaría con ella.
    Así que decidí escribirle porque usted no me gusta, así de simple. No me gusta nada en absoluto. Y quiero pedirle que se vaya. Dejaré las cartas en el umbral de la habitación de mi abuela. Creo que las encontrará, porque mamá y papá dicen que usted vive también en ese cuarto. No sé quién lo permitió, porque yo no le dejaría entrar en casa. Usted es malo. Y además, invisible, aunque escucho a mi abuela hablar con usted de vez en cuando. Mamá llora, pero aparenta sonreír. Es gracioso cuando entro en la cocina y la veo sorberse los mocos sentada junto a la mesa. Tiene las mejillas sonrojadas y ojeras, pero levanta las comisuras de la boca y hace como que todo está bien. ¡Los mayores son tan tontos! Piensan que si sonríen, el niño no se dará cuenta y no entenderá nada. ¡Los niños no somos idiotas! No hay que sonreírles como un bobo que mira la luna (es lo que dice mi hermana cuando le sonrío).
    -¿Qué pasa? -pregunté.
   -Nada, cariño, todo bien. Estaba pelando una cebolla.
    Mamá cree que así me daré por contenta, pero ya no tengo tres años, sé distinguir cuando alguien llora porque está triste. No digo nada. Como ella, hago como si todo estuviera bien. Aunque no creo que lo esté. Todos aparentamos. Como si estuviéramos actuando en una obra de teatro de la escuela.
    No creo que yo sea buena actriz, porque mi profe no me da papeles demasiado importantes. Me gustaría hacer de Cenicienta, es mi sueño. No sé si debería decirle esto, porque mi madre le contó una vez a mi tía que usted había arruinado los planes de mis padres y mis abuelos. Si pudo arruinar sus planes, tal vez pueda arruinar también mis sueños. Al fin y al cabo, un sueño es un plan agradable para hacer en un futuro lejano.
    Aún así, me voy a arriesgar y le diré que una vez hice de una granjera que gritaba: «Las vacas ya están ordeñadas». Me daba miedo equivocarme y confundir vacas con patos. Todos los niños de mi edad saben que se ordeñan las vacas y no los patos, pero los nervios pueden llevarte a cometer errores tontos. Mi abuela siempre dice que hasta una hoja seca siente emociones, pero hay que controlarlas, tomar las riendas. No sé qué es una rienda, pero según mi abuela es algo que sirve para guiar un caballo. No  me lo puedo imaginar. ¿Usted sabe montar a caballo?
    Por otro lado, mi abuela podría ser una gran actriz de teatro: a veces hace como que... Cuando se lo digo, la abuela se enoja o se ríe. No sé de qué depende su humor. Creo que trata de engañarme, porque un rato después me llama «Anielka» como si nada hubiera pasado. Lo hace muy bien. Podría ser una actriz famosa si fuera más joven, porque las actrices suelen ser esbeltas y jóvenes. Y mi abuela tiene sesenta y un años. ¡Es tan mayor!
    No entiendo por qué usted no la deja en paz. Mi abuelo se enfadará como le pille aquí.
   Nuestra profe de lengua dice que, si nos sentimos mal, lo pongamos por escrito, pues cuando una expresa su malestar con palabras, enseguida se siente mucho mejor. No me convence del todo, porque cuando Sonia llenó mi cuaderno de garabatos, escribí cincuenta veces que estaba triste y no me ayudó. La tristeza no se fue. Tal vez la profe…

Un resumo do noso 25 N

As nosas cidades-violeta

Xa están chegando os primeiros murais coas cidades-violeta elaborados polas titorías.

Despois de traballar e falarmos de distintos micromachismos e actitudes machistas e violentas contra as mulleres (a partir de fontes bibliográficas: zona 396 da biblioteca e recursos virtuais) comezamos a construír os murais de lugares que, sendo na aparencia feministas e igualitarios, agochan micro e macromachismos, violencias e maltrato.

Con tinta invisíbel fomos escribindo moitos deses comportamentos e actitudes -de palabra, obra e omisión- que podemos ler con luz ultravioleta. Tamén pegamos códigos QR que nos levan a enlaces e materiais diversos sobre o tema.

Grazas a todos os membros da comunidade educativa implicados nesta actividade!

Ogallá que, con este traballo e reflexión, todos tomemos maior conciencia deste grave problema da nosa sociedade e actuemos en consecuencia!

 

Para falarmos e traballar sobre a violencia cara ás mulleres

    •  Programa “Comando Actualidad”: Rompiendo el silencio
https://www.rtve.es/play/videos/comando-actualidad/romper-silencio/6217318/


    • Informe sobre víctimas de violencia de xénero menores de 21 anos:

C:\Users\jgallefe\AppData\Local\Temp\mso1EAB.tmp (xunta.gal)


    • Galicia pasa a recoñecer como violencia machista o  ciberbullying,  sextorsión, grooming', usurpación de identidade, chaves ou contrasinais;  sexting, ou  pornovinganza, actividades que están a aumentar entre a mocidade
https://www.nosdiario.gal/articulo/social/unanimidade-parlamento-galego-gravacions-como-da-maruxaina-pasan-ser-onsideradas-violencia-machista/20211123140734132893.html


    • Novas sobre violencia contra as mulleres en Galicia

https://www.elespanol.com/quincemil/temas/violencia-de-genero

https://www.epdata.es/datos/datos-graficos-violencia-genero/49/galicia/301


    • Estatísticas España
https://violenciagenero.igualdad.gob.es/violenciaEnCifras/victimasMortales/fichaMujeres/pdf/VMortales_2021_11_08_1.pdf

Manifesto contra a violencia cara ás mulleres

En novembro de 2015 o alumnado de 4º de ESO da disciplina de Ética do IES Doramas (Moya-Gran Canaria) elaborou este manifesto que hoxe, cinco anos despois, non perdeu actualidade:


MANIFESTO DA COMUNIDADE EDUCATIVA DO IES DORAMAS

CONTRA A VIOLENCIA CARA ÁS MULLERES


    A violencia contra as mulleres é unha das máis degradantes violacións dos Dereitos  Humanos. Non respecta fronteiras, culturas, niveis económicos. Está presente no fogar, no traballo e na rúa. É unha inxustiza manifesta que impide que a sociedade avance no camiño da igualdade e o benestar común.


    A violencia de xénero non pode considerarse un problema exclusivo das mulleres; todas as  comunidades educativas, as institucións e a sociedade en xeral, deben participar na erradicación desta secuela social.  


    Ante esta situación,  cada vez máis homes e mulleres, mozos e mozas, manifestan o seu compromiso e a súa vontade de previr a violencia contra as mulleres en todas as súas manifestacións. É por iso polo que neste día todos os que formamos parte da Comunidade Educativa do IES Doramas COMPROMETÉMONOS a:


1. Establecer relacións de igualdade entre mozos e mozas, promovendo a eliminación dos estereotipos femininos e masculinos.  Non pode darse unha relación baseada no control, no dominio, sen respecto á outra persoa e a súa privacidade.


2. Promover unha educación igualitaria, rexeitando todas as accións, comentarios e chistes que discriminen a imaxe das mulleres.


3. Opoñernos  a  toda clase  de violencia, escoitar aos demais e aprender  a resolver pacificamente os conflitos mediante o diálogo, xa que a violencia nunca pode resolver os problemas que xorden nas relacións.


4. Manifestar sempre o noso rexeitamento a que calquera persoa, sexa do sexo que sexa, reciba un trato que atente contra a súa dignidade, rexeitando tamén calquera situación de discriminación polo mesmo feito.


5. Apoiar ás mulleres na súa loita contra este tipo violencia e solidarizarnos coas mulleres que a padecen.


6. Defender e facer respectar os dereitos das mulleres e os demais dereitos humanos, avisando ou denunciando se vemos algunha agresión.


7. Involucrarnos desde todos os ámbitos da nosa Comunidade Educativa, alumnado, profesorado, persoal de administración e servizos e ANPA, para lograr unha fronte común de “tolerancia cero” contra a violencia de xénero, facendo un labor de concienciación nas aulas e nas familias, eliminando radicalmente a violencia da nosa contorna.


8. Condenar aos que consideran que as persoas son obxectos da súa propiedade; aos que utilizan a forza para someter; aos que xeran medo para calar; aos que fan que a muller crea que non vale nada; e aos que non aceptan un “non” por resposta.


9. Facer ver que os celos e o control non son expresións de amor. Unha relación onde o mozo  asume o control do móbil, da roupa, das saídas ou das relacións da muller non é unha expresión de amor senón o primeiro paso cara a unha futura violencia. SE SOFRES, NON É AMOR.

 

Lemos o 25 N!

Día d@s lector@s

O 3 de novembro de 1928 nacía en Gres (Vila de Cruces) Xosé Neira Vilas; 93 anos despois celebramos, por primeira vez, o Día do Lector/-a.

Neste pequeno texto recollemos a memoria literaria das primeiras vivencias lectoras do autor das Memorias dun neno labrego:

LER

    Foi o patriarca da familia, o exemplar avó -músico, zoqueiro e labrego-, quen asumiu a maior parcela da miña formación dende que eu era unha arumia, un besbello tatexante que comezaba a ter trato co mundo. Fun sabendo de xentes e aconteceres. Deprendín os saúdos e cortesías mínimas que correspondían ás horas do día, lugares e circunstancias. Todo un código para o trato social. Deprendín o solfexo cantando e un algo de teoría musical. E veu logo o silabario, coa súa llana dos cristos que soletreaba con afán. E tras do coñecemento da palabra-signo, a lectura. O cavilar e o sentir trocados en voz, en mensaxe sonora, viva, latexante; en xesto comunicador, todo un descubrimento, un achado, un milagre.
    En veces o avó-mestre só dispoñía dun garabullo co que escribía na borralla da lareira ou no po do camiño. Tal foi o meu comezo. Despois viría o encerado e viría o papel. E virían impresos diversos, cartas, documentos de escribán que había pola casa. E os primeiros e escasos libros. Lía con fervor, con ansiedade, e como todo me sabía a pouco volvía unha e outra vez ás mesmas páxinas, ós mesmos papeis.
    O avó alentaba aquel entusiasmo, aquela obsesión. Animábame máis e máis, e foi así que me abriu un camiño de inquedanzas e de afáns polos que transitaría a miña existencia.

NEIRA VILAS, Xosé, De Gres a Cádiz, Galaxia, Vigo, 2018, pp 47-48

E para este día e para todos os días do ano non esquezamos o decálogo de dereitos d@s lector@s:

1) O dereito a non ler.

2) O dereito a saltarnos páxinas.

3) O dereito a non terminar un libro.

4) O dereito a reler.

5) O dereito a ler calquera cousa.

6) O dereito ao bovarismo (enfermidade de transmisión textual)

7) O dereito a ler en calquera sitio.

8) O dereito de follear.

9) O dereito a ler en voz alta.

10) O dereito a calarnos.

(Daniel Pennac, Como unha novela)

Para @s grandes lector@s, para @s lector@s discret@s, para @s pouco lector@s e tamén para @s non lector@s, Feliz día do lector/-a!

 

 

 

 



by Dr. Radut