O autor da mensaxe para esta efeméride en Europa é o actor, escritor,
director de escena e cofundador do “ Théâtre de
Complicité”, o británico Simon McBurney. Estas son as
súas verbas:
A media milla da costa de Cirenaica no norte de Libia existe un vasto refuxio rochoso de 80 metros de ancho e 20 de altura. No dialecto local coñéceselle como Hauh Fteah. En 1951 a análise de datación por carbono 14 demostrou unha ocupación humana ininterrompida de polo menos 100.000 anos. Entre os artefactos desenterrados había unha frauta de óso datada entre 40.000 e 70.000 anos. Sendo un neno, ao oír isto pregunteille ao meu pai:
“Eles tiñan música?”
Sorriume.
“Do mesmo xeito que todas as comunidades humanas.”
O meu pai era un arqueólogo estadounidense, o primeiro en escavar en Hauh Fteah, en Cirenaica.
Síntome moi honrado e feliz de ser o representante europeo do Día Mundial do Teatro deste ano.
En 1963, o meu predecesor, o gran Arthur Miller, dixo nun momento onde a ameaza de guerra nuclear arroxaba a súa sombra sobre o mundo: “Cando se nos pide escribir nun momento onde a diplomacia e a política teñen brazos tan terriblemente curtos e débiles, o delicado pero ás veces amplo abrazo da arte debe soportar a carga de soster unida a comunidade humana”.
O significado da palabra Drama deriva do grego “ dran” que significa “facer”... e a palabra teatro que procede do termo grego “ Theatron”, literalmente significa o “lugar onde se mira”. Un lugar non só onde miramos, tamén onde vemos, obtemos, entendemos. Hai 2.400 anos, Polykleitos o Mozo deseñou o gran teatro de Epidauro. Con capacidade para 14.000 persoas, a asombrosa acústica deste espazo aberto é milagrosa. Un diálogo desde o centro do escenario pode ser oído en todos os 14.000 asentos. Como era usual nos teatros gregos, cando observabas aos actores, tamén podías ver a paisaxe detrás deles. Isto non só xuntaba varios lugares á vez, a comunidade, o teatro e o mundo natural , tamén unificaba todos os tempos. Da mesma maneira que a obra evocaba mitos do pasado no tempo presente, podías ver máis aló do escenario o teu futuro final. A natureza.
Unha das revelacións notables da reconstrución de “O Globo” de Shakespeare en Londres tamén está relacionada con aquilo que vemos. Esta revelación ten que ver coa luz. Tanto o escenario como o auditorio estaban iluminados por igual. Os artistas e o público podíanse ver uns a outros. En todo momento. A calquera parte que mires hai persoas. E en consecuencia, lémbrasenos que o gran soliloquio de, digamos, Hamlet ou Macbeth, non eran meditacións privadas senón debates públicos.
Vivimos nun tempo onde é difícil ver con claridade. Estamos rodeados de máis ficción que en calquera outro momento da historia ou a prehistoria. Calquera “feito” pode ser cuestionado, calquera anécdota pode reclamar a nosa atención como unha “verdade”. Unha ficción en particular rodéanos continuamente. Aquela que busca dividirnos. Da verdade. E duns a outros. E así, estamos separados. As persoas das persoas. As mulleres dos homes. Os seres humanos da natureza.
Pero do mesmo xeito que vivimos en un tempo de división e fragmentación, tamén vivimos nun tempo de inmenso movemento. Como nunca antes na historia as persoas están a desprazarse; moitas veces voando; camiñando; nadando se fai falta; migrando; por todo o mundo. E isto é só o comezo. A resposta, como sabemos, foi o peche de fronteiras. A construción de muros. A exclusión. O illamento. Vivimos nunha orde mundial tiránica, onde a indiferenza é moeda e a esperanza unha carga de contrabando. E parte desta tiranía é o control, non só do espazo, senón tamén do tempo. Este tempo en que vivimos renuncia ao presente. Concéntrase no pasado recente e no futuro. Eu non teño iso... Eu comprarei aquilo...
Agora compreino, necesito ter a próxima... cousa. O pasado afastado está destruído. O futuro sen consecuencias.
Moitos afirman que o teatro non pode nin poderá cambiar nada disto. Pero o teatro non vai desaparecer. Porque o teatro é un sitio. Gustaríame chamalo un refuxio. Onde as persoas se congregan e inmediatamente forman comunidades. Tal e como fixemos sempre. Todos os teatros son do tamaño das primeiras comunidades humanas, de cincuenta a 14.000 almas. Desde unha caravana de nómades a un terzo da antiga Atenas.
E dado que o teatro so existe no presente, tamén cuestiona esta desastrosa visión do tempo. O momento presente é sempre un tema do teatro. Os seus significados constrúense mediante un acto comunitario entre o intérprete e o público. Non só aquí, senón agora. Sen a actuación do intérprete o público non podería crer. Sen a crenza do público, a interpretación non sería completa. Rimos ao mesmo tempo. Conmovémonos. Quedamos sen alento ou enmudecemos. E nese momento, mediante o teatro descubrimos a máis profunda verdade: que aquela que considerabamos a máis privada división entre nós, os límites da nosa propia conciencia individual, tampouco ten fronteiras. É algo que compartimos.
E non nos poden parar. Cada noite reapareceremos. Cada noite os actores e a audiencia reuniranse de novo e a mesma obra volverá ser representada. Porque, como di o escritor John Berge, “Moi dentro da natureza do teatro hai un sentido de retorno ritual”, a razón pola cal foi sempre a forma de arte dos desposuídos, algo que a causa do desmantelamento do noso mundo, somos todos. En calquera parte onde haxa intérpretes e audiencias as historias que non se poden contar en ningún outro sitio representaranse, xa sexa nas óperas e teatros de nuestras grandes cidades, ou nos campos que acollen emigrantes e refuxiados no norte de Libia e en todo o mundo. Sempre estaremos unidos, en comunidade, nesta representación.
E se estivésemos en Epidauro poderiamos levantar a vista e observar como compartimos todo isto con un panorama maior. Porque sempre somos parte da natureza e non podemos escapar diso así como non podemos escapar do planeta. Se nos atopásemos en “O Globo” veriamos como preguntas aparentemente privadas expóñensenos a todos nós. E se puidésemos ter a frauta cirenaica de hai 40.000 anos entenderiamos o pasado e o presente como indivisibles, e que a cadea que une a comunidade humana nunca será rota polos tiranos e demagogos.
un cachorro. Estamos tamén ante unha historia de superación e valentía.
niño, porque lo notaba todo primero. En las almohadillas de las patas, recorriéndole la espina dorsal, en los pelos sensibles de las muñecas. Por las vibraciones, también supo que la superficie de la carretera se había vuelto más irregular. Se incorporó del regazo del chico y husmeó los olores que se filtraban por la ventana y que le informaban de que se estaban adentrando en el bosque. Los aromas penetrantes del pino (madera, corteza, piñas y agujas) cortaban el aire como si fueran cuchillos, pero por debajo de todo ello, el zorro reconoció el olor suave de los tréboles, el ajo silvestre y los helechos, además de un centenar de especies que no conocía pero que olían a verde intenso.
A inclinación das nenas e os nenos cara aos poemas e ás historias xorde, do mesmo modo, da súa necesidade de levar regularidade ao caos do mundo. Dende a indeterminación todo tende cara a unha orde. As cancións infantís, as cancións populares, os xogos, os contos de fadas, a poesía... son formas de existencia ritmicamente organizadas que axudan aos máis pequenos a estruturar a súa presenza no gran caos. Crean a conciencia instintiva de que a orde no mundo é posible e que todas as persoas teñen un sitio único nel. Todo flúe cara a este obxectivo: a organización rítmica do texto, as series de letras e o deseño da páxina, a impresión do libro como un todo ben estruturado. A grandeza revélase no máis pequeno e dámoslle forma nos libros infantís incluso cando non estamos pensando en Deus ou nos fractais. Un libro infantil é unha forza milagrosa que promove o enorme desexo dos pequenos e a súa capacidade de ser. Promove a súa coraxe para vivir.
