Virtudes (e misterios)
de
Xesús Fraga   

    Mesturando xéneros como a novela, a crónica ou o diario, o autor conta a emigración desde o lado dos retornados, a partir das vidas vividas e non vividas protagonizadas por tantas mulleres galegas que, levadas pola  adversidade, rematan percorrendo o mundo á procura dun futuro  mellor. Historia que  tamén  reflicte a realidade da segunda metade do século XX e as peripecias dun neto abraiado e  dunha  avoa poderosa.
    O zapateiro betanceiro Marcelino, mediado o século XX, seducido polas novas que chegan de Venezuela, cruza o Atlántico coa ilusión de regresar en pouco tempo transformado nun indiano como os seus compatriotas os irmáns García Naveira. Mais, tras varios anos, non só non envía os cartos prometidos á súa casa, senón que el mesmo desaparece, o que obrigará á súa cónxuxe Virtudes a emprender a súa propia emigración cara a Inglaterra...

    (…)-Ai, Marcelino, pero non te das conta de que tres fillas deixas aquí?
    Non foi a única persoa nin a única razón en contra da súa marcha. Houbo quen consideraba que o seu carácter non se axeitaba aos rigores que demandaría o cambio de vida. É certo que se trataba dun artesán esforzado e habelencioso, pero carecía de astucia para os negocios, o único xeito de enriquecerse, por moito que lle asegurasen que en Venezuela a prosperidade era cousa feita . Así llo explicou é probable que con menor crueza o seu amigo mestre e patrón. O señor Pintor, a quen acudiu en busca de consello, ou quizás máis ben, na procura dun préstamo para a pasaxe.
    -A este alá cómeno vivo- seica foi o seu vaticinio en canto saíu do obradoiro.
    (…) Se en Venezuela había oportunidades, por poucas que fosen, sempre serían máis que en Betanzos. As fillas podían quedar temporalmente ao coidado da súa avoa e, unha vez estabilizados, reunir a familia. Entrementres, insistía, teríanse o un ao outro. El respondeu cun non tallante e un argumento tan contundente como taxativo: 
    -Este non é país para mulleres.
    De ter cruzado o Atlántico e ficar en Venezuela, a nosa historia sería ben distinta. (…) Un dos días nos que se presentou no restaurante Os Arcos como camareira de reforzo, unha compañeira faloulle de que no hostal contiguo acababa de se hospedar un sacerdote que viña dunha misión nalgunha das zonas selváticas de Venezuela. A avoa pediu velo e expúxolle o dilema que a agoniaba (…) O que o misioneiro lle quixo facer ver era que si en case cinco anos o home non mandara cartos, non quería volver e non quería que fose ela para alá, sería porque tiña outra familia. (…) Agora a marcha do home tamén a empuxaba a ela a emigrar, xusto na dirección contraria: el en Caracas, ela en Londres, as fillas en Betanzos, confiadas á nai. Mesmo despois de todos os intentos previos, a avoa escribiulle unha carta final, na que lle anunciaba a mudanza e o convidaba, de novo, a reunirse con ela, desta vez en Inglaterra. Non recibiu resposta. Pero o plan de traballar por reunir de novo a familia ficoulle no maxín. Xa non tiña home, pero si tres fillas. E cando Isabel, a maior, fixo os dezaoito, chamouna a Londres canda ela. (…)
    -Avoa, é certo que teño que irme? Que fago?
    -Tes que obedecer á túa nai. Se ela di que tes que ir con ela a traballar para axudar a familia, ela sabe o que é o mellor.
    E deste xeito iniciou a viaxe que habería de cambiar, para sempre, a súa vida. (…) Un ano despois de viviren separadas en Londres, nai e filla atopábanse de novo baixo o mesmo teito.
    En Bramham Gardens miña nai tivo, por primeira vez, un cuarto de seu. Un espazo propio, sen ter que compartilo con irmás ou avoas, moito menos coa aragonesa Lidia, da que vencidos os atrancos iniciais se despedira non como amiga, pero si como compañeira. Tamén estaba no basement, co cal a luz era escasa, en todo caso, menos da que recibían nos andares superiores as estancias das enfermeiras, cos seus armarios ateigados de roupa moderna. Aínda así, era un reduto íntimo, un espazo no que cultivar a imaxinación e, sobre todo, a súa aprendizaxe...

Se premes aquí tes unha entrevista co autor.