Skip to Content

Marzo 2022

Día do Libro Infantil 2022

O responsable da mensaxe para a actual edición do Día do Libro Infantil é


o escritor Richard Van Camp (Canadá, 1971, autor de moitos libros de literatura infantil). Este é o seu pregón:

Ler é liberdade. Ler é respirar.
Ler permite que vexas o noso mundo con ollos diferentes e convídate a habitar mundos que nunca vas querer deixar.
Ler permítelle ao teu espírito soñar.
Seica os libros son amigos para toda a vida, eu acredito niso.
A plenitude do teu universo só medra cando les.
As historias son ás que nos axudan a remontar o voo cada día, xa que logo busca libros que lle falen ao teu espírito, ao teu corazón, á túa mente.
As historias son menciña. Curan.  Reconfortan. Inspiran. Ensinan.
Benditos sexan os narradores, e os lectores, e os oíntes. Benditos sexan os libros. Eles son a menciña para un mundo mellor, máis luminoso.
Mahsi cho. Moitas grazas.

(tradución de Mercedes Pacheco)

Abril 2022

Abril rompe amodiño polos cómaros,
unha preguiza nova vén  no vento:
¡Ai meu amor! ¿Por onde o val florido
sen a melancolía dos teus ollos?

O sulco medra, medra esguiamente.
Vou sementando amor con edras tenras
para cinguir a luz, o vidro limpo
do lume desbordado no teu labio.

Este río que nace, esta mapoula,
¿qué transparente forza lle deu brío
para aniñar na túa fermosura,
no mármore levián de fresco lume?

Sinto brosmos os dedos, o aloumiño
tería de ser fráxil, rula morna
que a túa voz máis leve engaiolase...

Avilés de Taramancos  (Noia,  1935 - A Coruña, 1992)  in "Poemas a Fina Barrios. Pequeno Canto"
AVILES DE TARAMANCOS, Antón, Obra poética completa, Espiral Maior, A Coruña, 2003, páx.51

Abril 2022

El secreto

de la contadora de historias

de Sejal Badani


    Obra que é unha alegación contra o racismo e os prexuízos; que fala de amor, de perdas, de traizóns, de confianza, de lealdade, de aprender dos erros e tamén de superación. Da man de Jaya viaxaremos á India actual e a India dos anos 40 baixo o mandato inglés, a Segunda Guerra Mundial ou a loita de  Gandhi.
    Jaya,  despois do fracaso do seu matrimonio, decide abandonar Nova York e viaxar á India para recuperarse e obter algunhas respostas sobre o pasado da súa familia. Embriagada polo que observa, albisca e escoita, convértese nunha ávida estudante da súa cultura ancestral. Mais será  Ravi, o antigo servente e confidente da avoa, quen lle fale da loita e o amor secreto desta durante a ocupación británica. Grazas á romántica e conmovedora historia da súa valente avoa,  Jaya descobre o seu legado e unha forza que, ata entón, non crera posible.

     (...) Mi madre se levanta y devuelve pulcramente la silla a su lugar. Sin decir nada más, sale de la cocina y sube a su habitación. Durante el silencio que sigue, la vergüenza se apodera lentamente de mí.
    -Lo siento. -El estómago me ruge de hambre, pero ignoro su llamada. Respiro hondo para controlar las emociones que amenazan con desbordarse. Levanto la vista y me encuentro con la mirada de dolor de mi padre-. No esperaba que fuera a hablar del tema.
    -Tu madre te quiere.
    Me cuesta contener una carcajada.
    -El concepto de amor de madre se limitó a llevarme al colegio y alimentarme.
    El sentimiento de culpa me censura de inmediato. A pesar de que mi madre siempre fue una persona distante, cada vez que hacía algo por mí -prepararme meticulosamente mis platos favoritos, plancharme perfectamente la ropa, estar presente entre el público en cualquier acto escolar observándome con ansiedad- me convencía a mí misma de que aquello era amor. Mi madre siempre estuvo físicamente presente en cualquier aspecto tangible. Era la conexión intangible lo que nos faltaba.
    -No puede venir ahora pidiéndome que la involucre.
    -Tu madre lo hizo lo mejor que pudo -replica despacio mi padre.
    -Ya lo sé, papá. -Intuyendo que es mejor esquivar una discusión, sacó algunos tuppers-.
Podríamos guardar la comida en la nevera.
    -Jaya. -Espera a que le mire antes de continuar-. Lo está pasando mal. -Notó una punzada de rabia. Yo también lo estoy pasando mal, pero mi padre siempre se ha puesto del bando de mi madre cuando ha tenido que elegir-. Ha recibido noticias de la India -me explica-. No tiene la cabeza donde tendría que estar.
    -¿De la India?¿Qué tipo de noticias?
    Mi madre se negaba a hablar sobre su infancia en la India y nunca habíamos ido allí de visita. Con ganas de saber cosas, le había preguntado repetidamente la niña acerca de su país natal, pero la respuesta era siempre la misma: «Concéntrate en el futuro, Jaya, no en el pasado». Los padres de mi padre habían fallecido antes de que yo naciera y, siendo también hijo único, tenía poca familia a la que ir a ver. Recuerdo vagamente las contadas veces que los hermanos de mi madre vinieron a visitarnos desde Inglaterra y Australia.
    -¿Papá? -digo, al ver que mira preocupado hacia la escalera.
    Me indica con un gesto que pasemos al despacho con paneles de madera de cerezo en cuya decoración mi madre ha dedicado horas hasta dejarlo perfecto. Las molduras son motivos tallados en roble y el suelo de madera oscura está cubierto con una alfombra egipcia. Una lámpara de sobremesa de anticuario aporta luz a la estancia.
    Viendo lo feliz que le hacía decorar el despacho de mi padre, le pedí que me ayudase a redecorar mi habitación. Con diez años de edad, buscaba desesperadamente la manera de conectar con ella. Mi madre exploró distintas opciones y me vino con una docena de muestras de pintura para la pared y diversas fotografías de revistas de decoración. Y se marchó después de decirme que decidiera yo. Tomando su desapego como un rechazo, hice caso omiso de todo lo que ella había seleccionado y pinté la habitación de negro y el mobiliario del mismo color. Y a pesar de que aquel periodo gótico duró todo un año, mi madre jamás pronunció ni una sola palabra que diera a entender su desagrado.
    Mi padre saca una carta arrugada de un cajón del escritorio. La lee con fatiga y con una cautela inesperada. En cualquier circunstancia, mi padre ha sido invariablemente una persona rebosante de energía mientras que mi madre se ha mostrado en todo momento comedida y cautelosa. Mi padre siempre ha aportado ligereza, un contraste con la pesadez de ella. Pero, con todo y con eso, jamás se ha separado de su lado.
    -Tu madre la tiró sin decírmelo. La encontré en la papelera. -Me pasa la carta con manos temblorosas-. Su hermano se puso en contacto con ella para pedirle que volviera a casa. Su padre, tu abuelo Deepak, está enfermo...

 

co M de Memoria, Muller e Marzo

    Medio cento de alumnos de 1º de bacharelato asistiron ao relatorio “A Muller no Franquismo” impartido por M.ª Victoria Martíns, docente e investigadora, autora de diversos traballos sobre a historia das mulleres, a Sección Feminina ou a represión e regresión da muller na época franquista.
    A relatora fíxonos un percorrido pola situación e vivencias das mulleres durante a longa noite de pedra cando a muller era tratada como un ser menor de idade que pasaba da tutela do pai á do seu esposo. O seu papel na sociedade era a de nai  abnegada e  obediente esposa.

    No libro A virilidade e os seus fundamentos sexuais  o médico xesuíta Federico Arvesu recolle moi ben a mentalidade da época  cando di: "O organismo dunha muller está disposto ao servizo dunha matriz, mentres que o organismo dun home disponse para o servizo dun cerebro". Na mesma liña fala Pilar Primo de Rivera, omnipresente Delegada Nacional da Sección Femenina (rama feminina da Falanxe Española): "Todos os días deberiamos dar grazas a Deus por privarnos á maioría das mulleres do don da palabra, porque se o tivésemos, quen sabe se caeriamos na vaidade de exhibilo nas prazas. As mulleres nunca descobren nada; fáltalles o talento creador reservado por Deus para intelixencias virís. A vida de toda muller, a pesar de canto ela queira simular -ou disimular- non é máis que un eterno desexo de atopar a quen someterse
    Nesta época as mulleres vivían mal. Tiñan que ser o repouso do guerreiro e as perfectas casadas. Non hai que esquecer a segregación da educación por sexo, a explotación do traballo feminino ou  o adulterio da muller penado co cárcere mentres o do varón como moito podería levar ao exilio. Estas e outras discriminacións recibían o aval da lexislación do momento. Por exemplo, o Fuero del Trabajo sinalaba que "o Estado liberará á muller casada do taller e a fábrica". Na súa obra Vida conxugal e sexual o doutor Corominas expón: "Cantas mulleres médico, cantas avogado, cantas licenciadas en ciencias químicas exercen con proveito a súa profesión? A misión da muller non é esta. A muller foi creada para nai de familia, e bastante e moito ten que aprender para cumprir debidamente tan alta misión". De igual xeito Delgado  Capéans  en A muller na vida moderna escribe: "É verdade que hai gobernadoras, deputadas, alcaldesas; podemos afirmar que esas alcaldes e gobernadoras non son máis que figuras decorativas; os discursos, os proxectos de lei, as fondas resolucións, os estudos profundos de alta economía son obra dos seus esposos, se son casadas, e se solteiras, dos seus secretarios ou conselleiros. A oratoria das senadoras, deputadas, etc., é case sempre sinxela. Fáltalles nervio, forza, robustez de pensamento, dominio do auditorio e ata voz  virís".

    Tamén o inspector de ensino primario Adolfo  Maíllo publicou en Educación e revolución: "Moito máis proveitoso e práctico que saber demostrar que os tres ángulos dun triángulo valen dous rectos é para a muller  guisar un prato de patacas de seis maneiras distintas. Aquel teorema non ha de resolverlle na vida ningunha dificultade; en cambio, a preparación deses modestos manxares pode contribuír a aumentar  a estima do seu esposo, a gratitude dos seus fillos e a paz do seu fogar".  A muller -recolle a Enciclopedia escolar de debuxos editada por Afrodisio Augado- “adquire os alimentos, repón a vaixela, compra teas e administra o sobrante  previsoramente para que non falte o sustento nas horas difíciles. Posúe a nai tal espírito de economía que permite ao xornal do obreiro ou ao soldo do funcionario  cubrir ás necesidades e é capaz de impoñerse verdadeiros sacrificios para que non falte o indispensable ao resto da familia"
    Que podemos esperar con esta base ideolóxica? Moitas mulleres, as nosas devanceiras, foron vítimas destas situacións de desigualdade e desdén e moitas delas, heroínas anónimas, morreron sen recibir o recoñecemento e o resarcimento que merecían.
    Cómpre seguir exercendo a memoria coa finalidade de paliar, aínda que tarde, o rudo encono machista que sufriron tantas mulleres durante 40 anos e que dou pé a un inxustificábel esquecemento. Por iso, unha vez máis, agradecemos o proxecto “O pasado por vir” que, patrocinado e financiado pola Deputación, permitiunos a través dunha representación teatral e de varias charlas (e vainos permitir mediante unha exposición) coñecer mellor a nosa historia para que poidamos construír un futuro que evite os males do pasado.

Ciencia e memoria

O pasado venres, 25 de marzo, tivemos connosco a Ricardo Gurriarán, catedrático xubilado, doutor en Historia Contemporánea pola Universidade de Santiago de Compostela, coa tese A investigación científica en Galicia (1900-1940): institucións, redes formativas e carreiras académicas: A ruptura de Guerra Civil , asesor histórico do filme Os fillos do sol (2017) que desenvolve a súa trama nos inicios da compañía farmacéutica Zeltia, e recoñecido con premios como os Tertuliano Hervella 2003, da Crítica Galicia de investigación 2007 ou o Lois Peña Novo.
Grazas ao patrocinio da Deputación Provincial, a través do programa “O pasado por vir”, Ricardo Gurriarán falou ao noso alumnado do bacharelato de ciencias sobre o desenvolvemento científico na Galiza de década dos anos trinta do pasado século, na universidade compostelá rexida por Alejandro Rodríguez Cadarso, con figuras como Isidro Parga Pondal ou Fernando Calvet, un desenvolvemento que se viu mutilado pola Guerra Civil e a posterior longa noite de pedra.

Aniversario de Molière

Aproveitamos a celebración do Día Mundial do Teatro para lembrar que este ano estamos a festexar o 400 aniversario do nacemento dun dos máximos representantes da comedia: o francés Molière.

Algunhas das súas obras están traducidas ao galego (O enfermo imaxinario ou Tartufo, por exemplo) e foron representadas por compañías galegas.

Non desperdiciemos  esta efeméride para ler en galego un dos clásicos universais.

E tamén podes consultar os artigos deste especial sobre o autor galo.

Miré los muros del teatro mío, si un tiempo fuertes ya desmoronados de la carrera de la edad vencidos...

Cando Quevedo compuxo os versos que inspiran o título desta entrada aínda non fora construído o Teatro Principal de Tui. Hai que esperar aos anos centrais do século XIX para que o clamor da cidadanía tudense desemboque na subscrición popular que recadou fondos para facer posible a edificación teatral cuxas ruínas vemos hoxe.

Este ano cúmprese medio século desde a última función no teatro que, reconvertido en cinema, cesou a súa actividade en 1972. Tamén se cumpren 180 anos do movemento social que fixo posible a súa construción por subscrición popular.
Canto máis teremos que esperar para que as centenarias pedras recuperen o vigor e uso para o que foron ciceladas e non teñamos que recordar, á vista das fotos que presentamos, os últimos versos do soneto de Quevedo arriba citado:
y no hallé cosa en que poner los ojos
que no fuese recuerdo de la muerte.?
Non hai tempo que perder. Na actualidade non se pode pasar do vestíbulo do teatro, conxestionado polos entullos procedentes do teito derrubado. Cómpre xa poñerse mans á obra, sen máis requilorios nin demoras.
Sería unha magnífica contribución ao Día Internacional do Teatro o inicio da recuperación deste emblemático espazo teatral tudense.

Máis información sobre o teatro premendo aquí.

E neste outro enlace atoparás unha das últimas novas xornalísticas onde se lanza un novo SOS para evitar a súa desaparición definitiva.

Día Mundial do Teatro 2022

O autor da mensaxe desta novo Día Internacional do Teatro (que celebramos o domingo, 27 de marzo e xa van alá 50 edicións) é Peter  Sellars: director  norteamericano de ópera, teatro e festivais, nado en  1957, recoñecido polas súas interpretacións innovadoras e transformadoras dos clásicos, a defensa da música contemporánea e do século  XX e proxectos colaborativos cun alcance extraordinario, de artistas creativos e escénicos; a súa obra ilumina o poder da arte como medio de expresión moral e acción social. Na actualidade e profesor de “Artes e Culturas do Mundo” na Universidade de California.

Velaquí a súa mensaxe:

Queridos amigos,

    Mentres o mundo vive pendente, cada minuto e cada hora, dun continuo goteo de novas,  gustaríame facer un chamamento para que todos nós, como creadores, nos adentremos no noso ámbito e na nosa esfera e na perspectiva dun tempo que se albisca épico, con cambios e conciencia épica, cunha reflexión e visión épicas. Estamos a vivir nun período épico na historia humana e as  consecuencias e cambios profundos que estamos a experimentar nas relacións dos seres humanos entre si e con outras esferas non humanas están no límite da nosa capacidade de comprender, articular, falar e expresarnos.
    Non estamos a vivir nun ciclo de noticias de 24 horas, estamos a vivir ao bordo do tempo. Os xornais e os medios de comunicación están completamente desbordados e son incapaces de facer fronte ao que estamos a vivir.
    Onde está a linguaxe, cales son os movementos e cales son as imaxes que poderían permitirnos comprender os profundos cambios e rupturas que estamos a experimentar? E como podemos transmitir o contido das nosas vidas neste momento non como unha reportaxe senón como unha experiencia?
    O teatro é a arte da experiencia.
    Nun mundo atafegado por vastas campañas de prensa, experiencias simuladas, prognósticos espantosos, como podemos ir máis aló da repetición interminable de números para experimentar a santidade e a infinidade dunha soa vida, un só ecosistema, unha amizade ou a calidade aportada pola luz dun ceo estraño? Dous anos de pandemia minguaron os sentidos das persoas, teñen reducido as súas vidas, roto conexións e colocáronnos nunha estraña zona cero da morada humana.
    Que sementes debemos plantar una e outra vez nestes anos, e cales son as especies invasoras e de crecemento incontrolado que deben extirparse por completo? Moita xente está ao límite. Tanta violencia está a estalar, irracional ou inesperadamente. Tantos sistemas establecidos reveláronse como estruturas de crueldade continua.
    Onde están as nosas cerimonias de recordo? Que necesitamos lembrar? Cales son os rituais que nos permiten finalmente  reimaxinar e comezar a ensaiar pasos que nunca antes deramos?
    O teatro da visión épica, o propósito, a recuperación, a reparación e o coidado necesita novos rituais. Non necesitamos que nos entreteñan. Necesitamos xuntarnos. Necesitamos compartir o espazo, e necesitamos cultivar ese espazo compartido. Necesitamos espazos protexidos de escoita profunda e igualdade.
    O teatro é a creación na terra do espazo de igualdade entre humanos, deuses, plantas, animais, pingas de choiva, bágoas e rexeneración. Ese espazo da igualdade e da escoita profunda está iluminado pola beleza oculta, que se mantén viva nunha profunda interacción entre perigo, ecuanimidade, sabedoría, acción e paciencia.
    En
O Sutra do Ornamento Floral, Buda enumera dez tipos de gran paciencia na vida humana. Un dos máis poderosos chámase Paciencia para Percibir Todo como Espellismos. O teatro sempre presentou a vida deste mundo como se dun espellismo se tratara, permitíndonos ver a través da ilusión e desilusión humana, o engano, a cegueira e a negación con claridade e forza liberadoras.
    Estamos tan seguros do que vemos e da forma en que o estamos vendo que somos incapaces de ver e sentir realidades alternativas, novas posibilidades, diferentes enfoques, relacións invisibles e conexións  atemporais.
    Este é un tempo para un profundo refrescar das nosas mentes, dos nosos sentidos, da nosa imaxinación, das nosas historias e do noso futuro. Este traballo non pode ser feito por persoas illadas traballando soas. Este é un traballo que necesitamos facer xuntos. O teatro é a invitación para facer este traballo xuntos.
    Moitas grazas de todo corazón polo voso traballo.

 

Miguel Hernández 80 anos despois

O 28 de marzo de 1942 o poeta Miguel Hernández con 31 anos morría no penal de Alacant. España perdía un dos máis auténticos poetas do século XX. Hoxe, oitenta anos despois, os seus versos seguen a falarnos e, grazas a eles, cumprimos co noso deber:


“Lembrar a Miguel Hernández que desapareceu na escuridade e lembralo a plena luz, é ... un deber de amor. Poucos poetas tan xenerosos e luminosos... Non tiña Miguel a luz  cenital do Sur como os poetas  rectilíneos de Andalucía senón unha luz de terra, de mañá  pedregosa, luz espesa de  panal espertando. Con esta materia dura como o ouro, viva como o sangue, trazou a súa poesía duradeira. E este foi o home que aquel momento de España desterrou á sombra! Tócanos agora e sempre sacalo do seu cárcere mortal, iluminalo coa súa valentía e o seu martirio, ensinalo como exemplo de corazón  purísimo! Darlle a luz! Darlla a golpes de recordo, a  paletadas de claridade que o revelen, arcanxo dunha gloria terrestre que caeu na noite armado coa espada da luz!” (Pablo  Neruda)

 

 

HISTORIA CONOCIDA

Es una historia conocida, amigos,
todos la recordamos,
—viento del pueblo se perdió en el pueblo—
pero no ha terminado.

Hace tiempo hubo un hombre entre nosotros,
alegre, iluminado,
que amó y vivió, cantaba hasta en la muerte,
libre como los pájaros.

¡Qué bonito sería! Nace, escribe,
muere desamparado.
Se estudian sus poemas, se le cita,
y a otra cosa, muchachos.

Pero su nombre continúa, sigue,
como nosotros, esperando
el día en que este asunto, y otros muchos,
se den por terminado.

¡Qué bonito sería! Nace, escribe,
muere desamparado.

                       (José Agustín Goytisolo)

 

30 cabodano de Antón Avilés de Taramancos



by Dr. Radut