BEATRICE CENCI (1577-1599): BIOGRAFIA E HISTORIA DUNHA HEROÍNA MODERNA DO SÉCULO XVI.
Historia e proceso de Beatrice Cenci, heroína moderna coñecida tamén como "a virxe romana", famosa por ter sido executada como instigadora do homicidio doloso dun pai violento.
• A vida atormentada dunha muller vítima da violencia paterna.
Aristócrata dunha das familias máis antigas e ricas, Beatrice Cenci padeceu durante toda a súa breve vida os abusos e os actos violentos dun pai tiránico e inmoral. Para obter a liberdade do seu torturador fíxoo asasinar, pero tanto ela como os seus cómplices foron descubertos e axustizados publicamente, aínda que o pobo romano estivese claramente da súa parte.
| Retrato de Beatrice Cenci, atribuído ao pintor Guido Reni e hoxe recoñecido como da súa principal axudante, Elisabetta Sirani; actualmente os restos de Elisabetta e o seu mestre repousan xuntos, na Basílica de Santo Domenico de Bolonia. |
O substancioso patrimonio inicial da familia pasou ao fillo varón, Francesco, que se revelou xa desde mozo como unha persoa violenta e inmoral e que tivo que facerse cargo das débedas do pai por actividades ilícitas e multas para evitar a prisión; deste xeito o patrimonio dos Cenci foi minguando gradualmente.
Á morte da nai, Beatrice e a súa irmá maior Antonina foron enviadas como alumnas ao mosteiro da S. Croce di Montecitorio. A elección do lugar é discutible, xa que son as únicas mozas nobres nun ambiente destinado sobre todo a rapazas plebeas, pero en consonancia coas accións do pai delas e que busca aforrar o máis posible no seu mantemento. As dúas irmás permanecen alí durante oito anos e quizais este foi é o único período feliz que lograron vivir, porque tiveron logo que volver á casa paterna.
Ao seu regreso á casa, a situación familiar empeora: o carácter tiránico e violento do pai levou aos tres fillos varóns maiores, Giacomo, Cristoforo e Paolo, a facerlle a guerra na casa: aos mozos néganselles os cartos para manterse e eles, fartos da situación, no 1594 demándano para obter a manutención e gañan o litixio.
Nese mesmo ano Francesco é acusado e procesado por unha, por aquel entón, gravísima acusación, a homosexualidade, aínda que logra obter unha pena leve, apenas tres meses de cárcere, pero debe pagar unha multa estratosférica para a época.
Os fillos solicitan a intervención do papa Clemente VIII para retirarlle ao pai a administración do patrimonio e así evitar a ruína de toda a familia.
O pontífice asígnalles as rendas das terras paternas e, a petición da filla Antonina, organiza o seu matrimonio cun nobre de Gubbio, obrigando ao pai a pagarlle unha riquísima dote; este, que se ve empobrecido pola situación, reacciona con rabia e acusa aos tres fillos varóns de intento de parricidio e de acusalo falsamente de sodomía.
Francesco Cenci pasa de cabeza de familia a carcereiro: encerra a Beatrice, a filla que quedou solteira, xunto á segunda muller, Lucrezia Petroni, na fortaleza de Petrella Salto, para evitar un posible matrimonio e a conseguinte perda de diñeiro.
|
Palazzo Cenci no Barrio Xudeu (Roma)
|
Non contento con este arranxo, ao ano seguinte limita incluso aínda máis os seus movementos encerrándoas nun dos cuartos da fortaleza con ventás e portas pechadas: pásanlles a comida a través dunha portela e o persoal do servizo transfórmase nun corpo de garda. As dúas mulleres obteñen a comprensión e a colaboración dos serventes, con quen Francesco é tamén cruel e así ocasionalmente escapan á vixilancia enviando cartas pedindo axuda aos parentes que teñen en Roma.
Pero unha carta de Beatrice foi interceptada polo pai que volveu á fortaleza e deulle unha malleira con ferocidade.
Agora que o seu torturador vive con ela, Beatrice non ten escapatoria: o pai atorméntaa en cada oportunidade que pode, obrigándoa incluso a facer a limpeza persoalmente e converte a súa vida nun inferno. Beatrice decide que a única saída que lle queda é matar o seu pai.
Contacta con algúns bandidos locais para cometer o delito pero o acordo non se chega a realizar. É entón cando pide ao seu irmán Giacomo que consiga un veleno; este faise con el e entrégallo a un criado de confianza, Olimpio, que vén expresamente a Roma; pero o pai sospeita e toma o costume de facerlle probar previamente a comida e a bebida. Decide entón matalo mentres dorme simulando un accidente.
A noite do 9 setembro de 1598 Beatrice Cenci, malia as dúbidas da súa madrasta, fai asasinar o pai a golpes de martelo a mans de dous sicarios, Olimpio e un campesiño, Marzio, coñecido como o Catalán, que se ocupan tamén de tirara abaixo a balaustrada dun balcón para simular a morte accidental, non conseguindo romper o chan de madeira.
Emitiuse unha orde de detención par aos irmáns Cenci, a madrasta os dous sicarios e as súas mulleres.
• Beatrice Cenci: o xuízo baixo tortura.
A causa foi confiada ao xuíz do tribunal vicario xudicial, Ulisse Moscato, que fai levar as dúas mulleres ao Castelo Sant'Angelo e obrígaas a asistir ás torturas de Catalano co fin de facelas confesar, pero elas negan sempre toda implicación nos feitos. Por seren os Cenci unha familia nobre, non poden ser sometidos a tortura e a confesión dun plebeo non é suficiente para a condena.
|
“Ritratto di Beatrice Cenci in carcere” (Achille Leonardi – 1852)
|
O papa Clemente VII delibera o 5 agosto 1599 o acto necesario para levar a cabo os interrogatorios: o primeiro en ser torturado é Giacomo, que o 7 de agosto, sometido a un tipo de tortura medieval, mentres Bernardo consegue librarse por ser menor de idade.
Un tras outro todos os imputados sofren torturas e todos bótanlle a culpa a Beatrice.
O avogado de Beatrice, Prospero Farinacci, chamou en defensa da rapaza a dúas criadas como testemuñas, hipotetizando un intento de violación do pai, pero Beatrice negouse a confirmar o feito e culpou de todo ao criado Olimpio que xa morrera; sometida tamén ela a tortura, confesou todo e así puxo fin ao proceso: todos os imputados foron condenados polo homicidio doloso de Francesco Cenci.
• A condena de Beatrice Cenci, unha xustiza inxusta.
O escándalo provocado pola situación, agravado polos actos criminais do pai, tanto vítima como verdugo, obriga ao Papa a condenar á morte a todos os membros da familia. Aínda que a execución debería ser pública, convencen ao pontífice para propor unha pena máis leve e acepta que as dúas mulleres sexan decapitadas .
|
Placa no edificio della Corte Savella, na Rúa Via di Monserrato á altura do número 42.
|
A confiscación do patrimonio familiar mostra que a decisión non é para nada neutral: a Cámara apostólica confisca todos os bens e as terras da familia Cenci, ademais de revocarlle o título nobiliario e os bens da familia son vendidos en poxa , incluso antes de que conclúa o proceso. A propiedade máis importante foi adquirida por un sobriño do Papa por unha cifra baixísima xerando outro escándalo e o conseguinte descontento popular.
O desfile dos imputados pasou entre unha multitude amoreada a ambos os dous lados das rúas ata a chegada ao patíbulo. Giacomo foi o único en ser torturado con tenaces ardentes durante todo o paseo, mentres ao mozo Bernardo se lle deixou crer ata o fin que sería o derradeiro en ser axustizado. A aglomeración de xente foi tal que algunhas persoas morreron por diversas causas, unhas por insolación, outras esmagadas e incluso algunhas no río onde terminaron por afogar; ao final a multitude congregada asiste con dor á execución dunha moza nova, fermosa e rica pero condenada por unha lei inxusta por intentar cambiar o seu propio destino da única maneira que lle pareceu posible.
Na actualidade Beatrice Cenci converteuse nunha icona feminista, pola coraxe e pola determinación que tivo para atopar unha vía de escape a unha situación desesperada, que efectivamente, desembocou nun delito sanguinario, aínda que ela foi a única en non volverse atrás malia o intento de cambiar de parecer a última hora e da cobardía dos seus parentes.
Algúns aseguran que se camiñas pola ponte Sant’Angelo na noite do 11 de setembro é posible que te atopes coa pantasma dunha moza camiñando con delicada finura e coa súa cabeza entre as mans.
Pois nesa ponte, construída en época romana polo Emperador Adriano, e no que se encontran as estatuas de San Pedro e San Paulo, é ademais o fogar do derradeiro treito da vida de Beatrice onde algúns afirman aínda hoxe vela camiñar.
Castel Sant'Angelo e ponte (Roma)
11 DE SETEMBRO, XORNADA DE BENVIDA Á BIBLIOTECA AO ALUMNADO DE 1º ESO E 1º BACHARELATO DE NOVA INCORPORACIÓN.
