Fotobiografía Pondal

Inicio > LINGUA E LITERATURA GALEGA > III. Rexurdimento > 3. Eduardo Pondal > Fotobiografía Pondal

24. QUEIXUMES DOS PINOS PUBLÍCASE EN 1886721 vistasEn 1886 publica Queixumes dos pinos, que vai supor a súa consagración definitiva.

Desde a aparición da súa grande obra, débese salientar que xamais volverá a utilizar o español como lingua de creación (coa excepción dun poema asinado con pseudónimo, Himno al besugo).

Ademais é o único escritor decimonónico do que se conserva correspondencia privada en galego e que mantivo a súa fidelidade lingüística no campo da creación literaria.

A língua tiveran
por língua de escravos;
esqueceran os pátrios acentos,
suidosos e brandos.
Dos própios acentos
tiveran vergonza;
de cautivos falaran palabras
de servos e ilotas.
Deixaran os doces
acentos xocundos
por estrañas palabras de servos,
ignaros e escuros.
A nai afrixida
da escura miséria,
os própios tomara
por xente estranxeira;
e espantada escuitara dos fillos
a plática serva.

25. RETRATO DE PONDAL EN 1886703 vistasA recepción do libro foi importante. Desde moi cedo sempre aspirara á aureola poética. Hai numerosas anotacións persoais na liña de autoafirmación da propia superioridade a través da identificación coa figura de grandes poetas. Nos Queixumes faise patente a elaboración literaria desta obsesión egolátrica materializada agora na figura do bardo.

A fins de 1887 retírase a Ponteceso. No verán de 1888 vai tomar as augas a Carballo, onde vai ficar algo máis dun ano. Durante estes anos continúan a ser constantes as referencias a unha inmediata aparición da grande epopeia Os Eoas.

26. HIMNO GALEGO663 vistasPartitura empregada para imprimir a primeira versión do Himno Galego na Habana, onde foi interpretado o 20 de decembro de 1907 no Gran Teatro da Habana.

Tendo en conta a aureola de consagración de Eduardo Pondal como o grande poeta de Galicia, non é de estrañar que un músico de sona, Pascual Veiga lle solicitase unha letra para presentar ao certame musical organizado polo "Orfeón Coruñés nº 4".

OS PINOS
¿Que din os rumorosos
na costa verdecente,
ó raio trasparente
do prácido luar?
¿Que din as altas copas
de escuro arume harpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
"Do teu verdor cinxido
e de benignos astros,
confín dos verdes castros
e valeroso clan,
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
desperta do teu sono
fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden
e con arroubo atenden
o noso rouco son,
mas sós os ignorantes
e férridos e duros,
imbéciles e escuros
non os entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das edades
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois, donde quer, xigante,
a nosa voz pregoa
a redenzón da boa
nazón de Breogán.

27. RÍO ANLLÓNS DESDE O MONTE BRANCO640 vistasVive unha temporada en Carballo (1890-92) e especúlase con posibles relacións de carácter sentimental cun final pouco grato, mesmo coa posibilidade de que deixase descendencia en Bergantiños.

O TESTAMENTO DO BARDO (1890)

Sepultade piadosos
o bardo dos gaélicos destinos,
baixo os dereitos troncos rumorosos
de esvelto grupo de soantes pinos,
nos eidos saüdosos
que habitaron os celtas brigantinos.
Que diga o camiñante
que alí dirixe os pasos pelegrinos:
"Este cantou con voz harmonïosa
de Breogán a raza xenerosa".

28. IGREXA DE ANLLÓNS625 vistasEn 1895 aparecen dúas novas obras, O dólmen de Dombate e A campana d'Anllóns.

A continuación A campana d'Anllóns:

E ti, campana de Anllóns,
que vagamente tocando
derramas nos corazóns
un bálsamo triste e brando,
de pasadas ilusións.
Alá nos pasados ventos
primeiros da miña vida,
oio os teus vagos concertos,
reló dos tristes momentos
da miña patria querida.
¡Cantas veces te lembrou
o que marchou para a guerra,
cando á súa nai deixou,
e partindo a extraña terra
de Baneira de escoitou!
¡Cantas do mar africano,
cautivo bergantiñán,
oio nun soño tirano
o teu tocar soberano,
aló nas tardes do vran!
Cando te sinto tocar,
campana de Anllóns doente,
nunha noite de luar...
rompo triste a suspirar,
por cousas dun mal ausente.
Cando doída tocabas
polas tardes á oración,
campana, sempre falabas
palabras con que cortabas
as cordas do corazón.
Estabas contando ós ventos
cousas do meu mal presente,
os meus futuros tormentos,
que dabas cos sentimentos
según tocabas doente.
Campana, se polo vran
ves lumiar na Ponte-Ceso
a cachela de San Xoán,
dille a todos que estou preso
nos calabozos de Orán.
E a aquela rula inocente
que me morría de amor
no regazo docemente,
tremendo como unha flor
sobre a escondida corrente;
diraslle que unha de ferro
arrastro, rouca cadea,
castigo atroz do meu erro;
e que dentro deste encerro
o seu amor me alumea.
Ei ti, golondrina errante
dos longos campos de Arxel,
se á miña terra distante
te leva o voxo constante
dille o meu penar cruel.
Se alguén por min preguntar,
dille que estou en prisións;
e unha noite de luar
iraste unha vez pousar
no campanario de Anllóns".
Así, triste en terra allea,
aló nas prisións de Orán,
cantaba un mozo de aldea;
e nos grillóns da cadea
levaba o compás coa man.
"Oh, nai da miña vida,
adios, adios, meu pai;
prenda de min querida,
adiós, oh, miña nai:
sombras dos meus avós,
río da Ponte-Ceso,
pinal de Tella espeso...,
acordávos dun preso
como el o fai
de vós:
campana de Anllóns,
noites de luar,
lúa que te pos
detrás do pinar;
adios...
adios...
adioooos...”

29. RETRATO DE PONDAL EN 1900616 vistasDesde que se instalara na Coruña en 1894, Pondal segue coa súa vida de relacións sociais, frecuentando sociedades recreativas e festas e convites, cos gastos conseguintes a esta vida cidadá, que, coma sempre, lle sufraga a familia. Os dispendios en vestimenta e complementos son importantes.

30. PONDAL LENDO OS EOAS CON MARTÍNEZ SALAZAR634 vistasNestes anos da derradeira década do século XIX e a primeira do XX, toda a súa actividade literaria móvese arredor da Cova Céltica. Un faladoiro que mantiña un grupo de intelectuais galeguistas na libraría Rexional da Coruña, onde Pondal exercía como o Poeta, o Bardo, perante a numerosa concorrencia que a frecuentaba.

A maioría das críticas contemporáneas da poesía pondaliana son positivas, pois en xeral limítanse a seguir os xuízos de Emilia Pardo Bazán, que o tiña en alta estima.

31. PONDAL ESCRIBINDO DE PÉ631 vistasEn Febreiro de 1903, desde A Coruña manifesta a súa "terrible" soedade. Por primeira vez hai un recoñecemento explícito da situación de crise mental que o afectaba desde había anos e mesmo chega a falar de "neurastenia". É por iso que fai sucesivos testamentos hológrafos, o último e definitivo en 1910, no que deixou os seus libros á Real Sociedade Económica de Amigos del País de Santiago (da que era socio honorario) e os manuscritos e impresos á Real Academia Galega (da que era membro numerario).

32. VISTA DO MONTE BRANCO DESDE A CASA NATAL DE PONDAL622 vistasEstancia en Ponteceso (1905 -1908), na que pasa por fases de melloría e outras de recaída, sofrendo a morte do seu derradeiro familiar directo, a súa irmá Josefa.

¡Monte Branco, monte Branco,
cando te vexo de lonxe
verto a soas triste pranto!
Pois as nosas alegrías
ós dous nos fono fallando:
a ti das túas areas
os ventos te despoxano,
a min tamén me fallecen
aqueles gustos pasados.
¡Ti negreas i eu teño a cabeza
chea de cabelos brancos!

33. PONDAL NO SEGUNDO CABODANO DE CURROS ENRÍQUEZ654 vistasInstálase definitivamente na Coruña a partir de 1908 e vive recluído en diferentes hospedaxes sen facer ningunha caste de vida social.

Isto non impide o seu recoñecemento como académico honorario por parte da Academia de Poesía Española de Madrid en 1910, cando xa levaba 25 anos sen publicar nada en español.

Tamén acode ao segundo cabodano do enterro de Curros en 1910.

34. RETRATO DE PONDAL EN 1911677 vistasPondal fai unha vida recluída na cidade herculina desde 1908.

En 1916 xa está cego e, paralelamente ao proceso de deterioro físico, consúmase a súa ruptura coa realidade: a súa loucura empúxao a ditar obsesivamente fragmentos dos Eoas e doutros poemas por medo a que llos rouben. Esa idea obsesionouno desde moi cedo, pero agora chega ao medo paranoico de que lle rouben os seus versos os seus propios amigos.

(17/2/1916)

Na miña cámara entraran
con sixilosa perfidia,
seus alentos contenendo
por temor de que os sentiran.
Os feitos eran da patria,
que nobre respeto inspiran;
as glorias eran da patria,
a que un amor grande obliga;
os cantos eran da patria,
entusiasmo os escribira...:
e procurando suplantar meu nome,
de oprobio e de baldón o seu cubriran.

35. RÚA DO HOTEL "LA LUGUESA" NO QUE VIVIU OS SEUS DERRADEIROS ANOS634 vistasPondal sempre quixo ser enterrado ao modo celta, a carón dos piñeiros ou nunha gándara da súa terra natal, mais as circunstancias lévano a aceptar na derradeira fase da súa vida outra alternativa, desexa ser amortallado co hábito de San Francisco e, de non ser na Ponteceso, que o enterren na Coruña.

A DERRADEIRA VOLUNTÁ
Cando eu pasar desta vida,
levádeme á Ponte-Ceso,
non vestido este meu corpo
de profano vestimento,
mas do saial de Francisco,
cinxido, humilde, sinxelo,
-que, anque humilde non nacín,
humilde repousar quero-,
e xa alí me sepultade
no monumento paterno...
Cando eu pasar desta vida,
levádeme á Ponte-Ceso.
Se non for na Ponte-Ceso,
sepultádeme na Cruña,
nesta garrida ciudade
que mil bellezas aduna,
a cabo do insigne Curros,
xa que a del i a miña musa
a fala de Breogán
fixeron nobre e robusta:
eu quero xacer de par
de tan nobre sepultura...
Se non for na Ponte-Ceso,
sepultádeme na Cruña.

42 ficheiros en 4 páxina(s)

Galería do IES Breamo

Galería de imaxes

Fotobiografía Pondal