.
-
Xoán Manuel Pintos
Pedro Luces xa conta contos!
Neste mesmo tempo, digo, en que para moito se facía a vista gorda por moitos que lonxe de cortar cultivaban as maceiras de Sodoma, neste mesmo tempo, repito, facendo a súa terceira foliada no Burgo pequeno, fronte ao cruceiro á vista de Pontevedra, o gaiteiro lle dicía a Pedro Luces:
Ilustración d'A gaita gallega. By Fernando Pazos García. CC BY-NC-SA Que andas aí fochicando
no vade tamborileiro?
−Señor no revuelvo nada,
que con gusto estoy leyendo
5 Y tomando mis apuntes
Para entender el gallego,
Que a fe que me va gustando
Cuanto mas en él progreso.
Usted ya me tiene dicho
10 Que no se perdone medio
De adelantar acopiando
Lo mejor y más selecto. [...]
−Pois logo xa que estudas
Dime pouco máis ou menos
15 Que idea vas ti formando
Deste idioma galego?
−Señor, a mi me parece
Que es inmediato dialecto
Del latín y que conserva
20 Muchos vocablos enteros [...]
Lo encuentro fácil y dulce
Sonoro, fuerte y muy lleno,
Abundante y trabajado,
Será mejor que el más bueno.
25 −Se pensas ti con eses ditos,
Falar só de cumprimento,
Fai de conta que a cen “tis”
Doulles eu moi pouco creto.
A verdade está no seu punto
30 E son capaz de fendelo:
O que diga que este idioma
Non é tan bo coma o primeiro.
−Señor, por lo más sagrado,
Le juro que soy sincero
35 Y que dije francamente
Lo que alcanzo y lo que siento.
−Pero vamos, a ti gústache?
Afaste a falar galego?
Botarás un carto a espadas
40 Para dar as probas deso?
−Hablo poco, sin embargo
de que lo bastante entiendo;
Pero por dar a V. gusto
Diré aunque mal por ejemplo:
45 E chichirico carrizo!
Chichirico teño dito,
E chichirico repito
Mais que me fagan feitizo,
Que ás bruxas tamén lles atizo,
50 E de aquí mesmo lles fito,
E o seu coiro maldito
Lles chamusco cun tizón
Se non din de corazón
Que o galego é chichirico. [...]
55 −Vaia vaia que aínda moitos
Aquí nados con enxeño
Tomaran eles gabarse
Do que o meu tamborileiro.
Sigue sigue con coidado
60 Parando mentes atento
Nas leccións que non es rudo
Se queres sacar proveito.
E dime,ti agora lías,
Escribías ou o tempo
65 Perdías esborranchando
Coa pluma do meu tinteiro? [...]
−Si señor: ahora mismo
Lo digo señor Gaitero.
Ahí va:
70 Indo unha vez polo monte,
De cachaperna a cabalo,
Un home cabo dun valo
Parouse detrás dun con
Dous cadelos escoitando,
75 Un da vila, outro da aldea
Que despois dunha pelexa
Trabaran conversación.
Ti xa perdiches os fumes,
Dicía o can de palleiro
80 Fixécheste un mariqueiro
Sen forza para ladrar
Xa morder ti ben non podes
Con tal podrico nos dentes.
Inda no pan teño mentes,
85 Seica non podes chanchar.
Vai para a vila correndo,
Cata non volvas á aldea
Porque da vosa ralea
Pensámonos desfacer,
90 Pois nados para xoguetes
De señores aburridos,
Da nosa especie fuxidos
Non nos podes xa porter.
Ti non sabes que nosoutros,
95 O can da vila dicía,
Logramos da policía
Da xente de sociedá?
Que entre señores nacemos,
Con señores nos criamos
100 E tamén participamos
Da súa necesidá?
Imitámoslles en todo:
Na misa estamos ladrando,
Dando voltas e ruando
105 Coas cadelas que alí están.
Se hai música, Deus me dera!
A compás alí ouveamos,
Adiante e atrás andamos
Facendo o que as xentes fan. [...]
110 Maloutáns, e furabolos,
Almallos, e furabolos,
Lacazáns, e mais lareiros,
Moito fino lampantín
Da aldea, mazabarrigas,
115 Marráns, e arrocheiros,
Talludos, e farfulleiros.
E mais tanto palanquín!
Anque non son curioso,
Moito o saber me regala
120 Cando poidas ven e fala,
O outro can replicou,
Mais agora para a vila
Vaite logo, mal pecado,
A comer o pan roubado
125 Con quen te desnaturou.
O home que de a cabalo
Detrás do con escoitaba
O que cada can falaba
escribía nun papel,
130 e cando os cans se partiron
Os respectivos lugares
A espora cos calcañares
Espetou no coiro del.
−Ya dije lo que he estudiado
135 Mejor que los mandamientos.
Que tal, me ha faltado algo
Señor Gaitero en el cuento?
−Mira, como así deprendas
Asegúroche que co tempo
140 Podes poñer unha escola
Para ensinar o galego.
E será de ver na patria
Dos Feixós e dos Sarmentos,
Que o que non fan os patricios,
145 O fagan os forasteiros.
A gaita gallega (fragmento adaptado), Xoán Manuel Pintos
CONTIDOS QUE SE TRABALLARÁN A TRAVÉS DO TEXTO
- Vocabulario e fraseoloxía.
- Polisemia e homonimia.
- Formación de palabras.
- O sufixo -eiro.
- Xerundio e construción “a+infinitivo”.
- O Prerrexurdimento galego-latín.
- Vida e obra de Xoán Manuel Pintos.
- Importancia de Pintos na historia da literatura galega.
- Estrutura d’A gaita gallega.
- Algunhas figuras retóricas: metáfora, símbolo, antítese, metonimia, personificación.
- O hipérbato.
- A estrofa: romance e octavilla italiana.
- A rima asonante.
Comprensión textual 
Análise lingüística 
Análise literaria 
Proxecto transversal Apartado destinado a traballar os textos de forma transversal co obxectivo de realizar un proxecto final, un mural interactivo ou en papel, cuxo fío condutor vai ser "O papel da muller na literatura: personaxes e narradoras".
Autoavaliación