Aproveitando o centenario do nacemento do autor reedítase esta noveliña (70 páxinas) que nos anos setenta do pasado século supuxo a primeira incursión de Lueiro na narrativa. O protagonista, un alter ego do Balbino das Memorias dun neno labrego, lembra a súa infancia e adolescencia nos anos da fame, na máis cruel posguerra. En medio do negror circundante e da omnipotencia clerical, a constante presenza das pombas ofrece un hálito de esperanza e amizade. Corenta anos despois da súa creación esta obra segue a resultar atractiva.
(...) O luns, cando entrei na escola, a vergoña de atoparme entre rapaces que non coñecía foi coma unha comezón que me estivese roendo os ósos. Pasei toda a mañá abouxado. Eles, ao estudar, berraban coma cans ouveando. Eu non sabía que facer e púxenme a ollar para todo. Había uns encerados meirandes que portas pendurando da parede, con raíñas brancas facendo cadriños e rodelas, e ao lado outras cousas como panos brillantes de moitas cores, azuis, vermellas, amarelas, brizas... Riba da mesa do mestre había unha bóla moi grande, moi grande! Case podo xurar que xamais ollara outra do mesmo tamaño. Entón, pregunteille, ao caladiño, a un rapaz: -Oes, ti: aquela bóla que está riba da mesa do mestre, que é...? O rapaz, tamén ao caladiño, despois de ollarme desconfiado, dixo: -É a Terra. Eu calei, e dixen para min: “Este rapaz débeche ser parvo.” O mestre sentárame nun banco longo que estaba á dereita da súa mesa. Cando os outros rapaces remataron de estudar, chamou por min. Eu púxenme de pé, e crucei os brazos, da mesma maneira que xa me dixera a tía Severina: “Cando o mestre te chame, cruzas os brazos así, e poste ergueito.” O mestre preguntoume: -Ti sabes ler? -Non, señor. -Non ías á escola? (...)
Otra vez alemanes con distinto uniforme en cuello ajeno aprietan su corbata, revuelven documentos, ocupan edificios, ensucian la lengua de Homero con bestias ecuaciones financieras, mientras los niños griegos se desmayan del hambre y hay hombres que se cuelgan en cipreses enfrente de los dioses impertérritos.
Y así todas las piedras del templo Partenón hincan sus jónicas rodillas, humillan sus dóricas frentes, y del monte descienden a la plaza Sintagma para con su dureza apuntalar la terrible pancarta del dolor.
Pero en la lágrima la espada, pero en la herida la Odisea, pero en el plato el alarido y la sal toda del Egeo. Y en cada ruina muchedumbre y en cada yo la torrentera y en cada mano una partícula de heleno polvo que restaure la democracia de Pericles y el honor ultrajado de Aristóteles.